Jeugdwerk kent natuurlijk een belangrijke mate van spontaniteit en improvisatie. Toch menen we dat je een ontmoeting tussen verschillende jeugdwerkorganisaties en hun begeleiding en/of deelnemers best niet aan het toeval overlaat. Een goede voorbereiding lijkt ons nodig.

Het is belangrijk om ontmoeting te faciliteren tussen kinderen en jongeren die opgroeien in verschillende contexten. Dat geldt op individueel niveau. “Kinderen hebben behoefte aan zowel spiegels als ramen. Veel gekleurde kinderen zien de wereld alleen via ramen en zij hebben spiegels nodig. Andere kinderen zien alleen spiegels en zij moeten de wereld ook door ramen leren zien.” (Bron: Sociaal.net)

Het is ook van belang voor de hele samenleving zoals Robert Putnam aantoonde in zijn bekende boek Bowling Alone. 

• Waak erover dat de partners elk een gelijkwaardig aandeel hebben in de voorbereiding. Zorg ervoor dat ze op voorhand afstemmen over de beide groepen (gevoeligheden, referentiekaders), de verwachtingen (proces en product) en de verschillen in organisatiecultuur.
  
  
• Probeer op voorhand tot een aantal gedeelde afspraken te komen: praktische afspraken, communicatie-afspraken (hoe praten we over elkaar?), hoe zullen we bepaalde verschillen opvangen … Let er ook op dat iedereen op voorhand op de hoogte is van deze afspraken.
  
  
• Indien mogelijk werken de deelnemende begeleiders van partnerorganisaties aan vriendschappelijke en collegiale banden, zeker als ze de functie hebben van bruggenbouwers tussen jongeren en ze daarom onderling veel vertrouwen moeten hebben.
  
  
• Het helpt als iedereen begrijpt dat samenwerken niet vanzelf gaat, maar toch de meerwaarde ervan ziet. Ook is het goed dat iedereen beseft wat het draagvlak en de draagkracht van de verschillende partners is en respect heeft voor de proportionaliteit van de inspanning die elke partner kan doen. 
  
  
• Ook is het belangrijk om te beseffen dat er macht- en statusverschillen hangen aan sommige verschillen en dat ontmoeting daardoor voor ongemak of emotionele schade kan zorgen bij de groepen in een kwetsbare positie.  

Weet wel, hoeveel je ook besproken hebt op voorhand, je kan onmogelijk alles voorzien en afspreken. Integendeel, vaak word je je pas bewust van je vanzelfsprekendheden in de confrontatie met iemand die deze evidenties niet deelt. Als je dit op voorhand weet, dan kan je dit ook incalculeren en er letterlijk en figuurlijk ruimte voorzien in je programma. Je kan er ook tot op zekere hoogte ‘mentale ruimte’ voor creëren door mensen bewust te maken van hun referentiekader en hun privileges.

Informatief spel

Ik zie wat jij niet ziet is een informatief spel voor jeugdwerkers. Het spel helpt hen om zich bewust te worden van hun eigen manier om naar mensen en situaties te kijken. Deze 'bril' leren ze af te zetten en met een open blik naar nieuwe situaties te kijken. Het spel is te koop in de webwinkel van De Aanstokerij.

Privileges

Privileges komen in allerlei vormen. Witte privileges zijn “...een onzichtbaar pakje van onverdiende voordelen waarop ik elke dag kan rekenen en waaruit ik elke dag winst kan halen, maar waarover ik onwetend moet blijven. Witte privileges zijn zoals een onzichtbare gewichtsloze knapzak met speciale voorzieningen: kaarten, paspoorten, codeboeken, visums, kleding, werktuigen, en blanco cheques.” schreef Peggy McIntosh in ‘Witte privileges: de onzichtbare knapzak uitpakken’. Maar ook geslacht, geaardheid, lichaamsgewicht … leiden tot privileges.

Privilege walk

Een gekende werkvorm om privileges aan te brengen en te bespreken is de privilege walk (download hier een pdf van de KULeuven). Je vraagt een groep om op één lijn te gaan staan en legt hen een aantal stellingen voor. Op basis van hun antwoord op de stelling zetten mensen een stap naar voor of naar achter. Zo wordt het verschil in privilege duidelijk zichtbaar. In deze trailer van ‘Wit is ook een kleur’ vind je hiervan een illustratie.

Sommigen uiten ook twijfels bij de privilege walk als werkvorm. (lees hier een engelstalig artikel). Mensen in een minder geprivilegieerde positie moeten misschien meer over zichzelf prijs geven dan ze willen. Ook worden hun ervaringen gebruikt als een soort didactisch materiaal om meer geprivilegieerde mensen iets bij te leren. De kans bestaat ook dat mensen in een geprivilegieerde positie gekwetst en agressief reageren. Op die manier eisen ze alle aandacht op met hun gevoelens van schuld of schaamte en kwetsen ze mensen in een minder sterke positie. Het kan ook leiden tot onproductieve discussies. Maar ook als mensen in een geprivilegieerde positie erg luchtig doen over de oefening en erg licht gaan over het verschil in privilege, kan dit kwetsend zijn voor wie in een minder sterke positie zit.

Privilege te koop

Een alternatieve werkvorm is ‘privilege te koop’. Mensen moeten in kleine groepjes privileges kiezen uit een lijst die ze belangrijk vinden. Elke privilege heeft een zekere kostprijs. De beschikbare budgetten zijn ongelijk verdeeld over de verschillende groepen.