De vier belangrijkste tips

1. Mandaat en tijd. Mandateer mensen of diensten binnen het lokaal bestuur om hierrond aan de slag te gaan. Voorzie ook tijd om de leefwereld van kinderen en jongeren te kennen, maar ook de vrijetijdsactoren en voorzieningen in de gemeente.
   
   
2. Bundel vrijetijdsaanbod voor kinderen en jongeren. Zorg voor een (digitale of analoge) bun-deling van het vrijetijdsaanbod dat plaatsvindt in de gemeente. Zowel eigen aanbod als particulier aanbod. Zo is het aanbod op één centrale plek te raadplegen voor kinderen, jongeren, ouders, begeleiders… Het kan ook helpen om eventuele hiaten in het aanbod op te sporen om daar vervolgens op in te spelen.
   
   
3. Over beleidsdomeinen heen. Dit is een transversaal verhaal. Hier komen domeinen zoals welzijn, vrije tijd, cultuur, sport, jeugd… samen. Breng hierrond de aanwezige expertise sa-men, en zorg voor een goed werkend verhaal. Stel je samen de vraag: hoe worden kinderen en jongeren beter van wat we doen?
   
   
4. Organisaties met kennis van zaken. Sommige expertise heb je niet zelf in huis. Dat is geen probleem. Organisaties zoals organisaties zoals Lejo, Arktos, Groep Intro of Uit de Marge … hebben kennis van zaken. Spreek hen aan. 

Drie instrumenten voor lokale besturen

Soms kan een concreet instrument een verschil kunnen maken in het wegwerken van drempels in de vrijetijdsbesteding kinderen en jongeren.

1. Rap Op Stap kantoor. Dit is een laagdrempelig reisbemiddelingskantoor voor mensen met een beperkt budget. Veel mensen zijn niet aangesloten bij een sociale organisatie. De stap zetten naar zo een organisatie is soms te groot. Net daarom bestaat Rap op Stap. Je hoeft geen lid te zijn en je hoeft geen afspraak te maken. Vaak wordt een Rap Op Stap kantoor ondersteund door het lokaal bestuur, en is deze ingericht in een sociaal huis of dienstenscentrum. (lees meer op iedereen verdient vakantie)
   
   
2. UiTPAS. Dit is een spaar- en kortingskaart voor cultuur en vrije tijd, ontwikkeld door de organisatie Publiq. Deze pas beoogt een stijging in de participatiemogelijkheden van kansen-groepen. Als lokaal bestuur kun je je aansluiten bij UiTPAS. Dan engageer je je zowel financieel als qua tijdsinvestering om hier actief op in te zetten. (lees meer op deze pagina)
   
   
3. Jeugdwelzijnsoverleg. Dit is een actiegericht overleg dat relevante instanties samenbrengt die in de ruime zin met jongerenwelzijn bezig zijn. Denk aan: Huis Van Het Kind, jeugd-dienst, vrijetijdsdienst, sociale dienst, scholen, sociale voorzieningen, vrijetijdsverenigingen, CLB, voorzieningen bijzondere jeugdzorg, Politie… Er worden concrete antwoorden gezocht op hiaten en knelpunten rond jongerenwelzijn. (Lees meer over de 5 rollen van een jeugdambtenaar en het artikel van jeugdambtenaar Steven De Tavernier)

• Doe een analyse van de noden en behoeftes van alle kinderen en jongeren. Door laagdrempelig, vindplaats gericht, wijk en buurtwerkingen kun je een vinger aan de pols te houden bij verschillende doelgroepen. De vindplaatsgericht werker kan dan de opdracht krijgen om ook langs te gaan bij verschillende jeugdhulpvoorzieningen.
  
  
• Jeugdwerk, dat kan je heel breed bekijken. Het is veel meer dan wat je kent. Er is een enorme variatie aan jeugdwerkvormen. Vraag aan 100 jeugdwerkers en jongeren wat jeugdwerk voor hen betekent en je krijgt 100 verschillende antwoorden. 100 andere termen om te beschrijven, 100 andere verhalen. De helft van alle kinderen en jongeren in Vlaanderen en Brussel komt in aanraking met jeugdwerk of neemt er een actieve rol in op bij meer dan 6000 verschillende jeugdwerkinitiatieven. Er zijn een aantal gemeenschappelijkheden tussen jeugdwerkpraktijken maar er zijn ook heel veel verschillen. Jeugdwerk is een plaats waar kinderen & jongeren echt jong mogen zijn, waar ze de positieve kracht van een groep leren kennen, waar ze kunnen groeien op hun eigen tempo, waar ze vrienden maken en al vallend en opstaand veel leren. Jeugdwerk is een levenshouding waarbij kinderen en jongeren consequent centraal staan. Jeugdwerk is speels, zot, creatief, divers, … . Onderzoek wat jeugdwerk kan betekenen voor alle jongeren in jouw stad of gemeente. (Lees meer over #jeugdwerkwerkt)

• Het samenspel tussen gezinnen, scholen en het lokale verenigingsleven (waaronder jeugdwerk), kan een hefboom zijn in de strijd tegen armoede. Vrije tijd is belangrijk actiedomein om armoede terug te dringen. Zo blijkt ook uit het onderzoek van Link onderzoek “Elk kind een toekomst”, een uitgaven van de Koning Boudewijn Stichting. (Dowload de publicatie)
  
  
• Voorzie dus ook voldoende middelen voor jeugdwerk. Om in méér verschillende vormen van jeugdwerk  te voorzien, is er natuurlijk ook meer budget nodig.
  
  
• Geef de jeugdambtenaren mandaat, tijd en ruimte zodat ze kunnen experimenteren met aanbod voor een divers publiek. En blijf altijd bijleren. Ook in Ronse was er tijd en ruimte nodig om tot bepaalde resultaten te komen (LINK artikel lokaal). Dit was een proces van vallen en opstaan. Je moet dingen uitproberen en ook durven mislukken. Geen van die werkingen wordt gebetonneerd. Jaar na jaar wordt bekeken wat de meest zinvolle manier is om te werken, waar dingen beter aangepakt kunnen worden. Nieuwe zaken aanwakkeren, groepen motiveren.
  
  
• Vertrouw op de kwaliteit van jeugdwerk en investeer mee in de maatschappelijke rol en de waardering van jeugdwerk, want #jeugdwerkwerkt (Download de folder)
  
  
• Maak werk van een geïntegreerd jeugd- en kinderrechtenbeleid (brede jeugdreflex), breng het perspectief van kinderen en jongeren binnen in andere beleidsdomeinen en combineer dit met krachtig jeugdwerkbeleid, op kruispunten van verschillende levensdomeinen van kinderen en jongeren. Voorzie budgettaire ruimte zodat er intensiever samenwerking tussen jeugdwerk en welzijn kunnen plaatsvinden.  Lees meer over kruispuntwerken.  
  

Tips voor de invulling van de rol van de vrijetijds- of jeugdambtenaar

Wie moet nu wat doen? Jeugd- en andere ambtenaren, vrijetijdscoördinatoren, welke rol hebben zij in dit verhaal? 

Bataljong onderscheidt vijf rollen die je nodig hebt in het ambtenarenkorps om tot een goed lokaal jeugdbeleid te komen. Deze rollen zouden verankerd moeten zijn binnen een lokaal bestuur. Dat is steeds minder vaak de jeugddienst: het jeugdbeleid is steeds meer versnipperd over het ambtelijke apparaat. Alle ambtenaren zouden aanspreekbaar moeten zijn voor kinderen, jongeren en hun organisaties. Of er moeten op z’n minst duidelijk aanspreekpunten zijn binnen de gemeente. Op die manier kun je aan de slag met signalen die worden gegeven door kinderen, jongeren en hun organisaties.  

We hebben enkele tips voor een ambtenaar die de regiefunctie heeft als het gaat over een breed jeugdbeleid:

• Eerst elkaar zién om dan elkaar te vinden. Investeer tijd en energie in kennismaking en verkenning. Welke spelers zijn er? Wie doet wat? Waar zitten kansen of potentiële samenwerkingen? In een kleine stad of gemeente kan een overzicht van alle mogelijkheden voor jeugdwerk en andere vrije tijd een stap vooruit zijn. Een goed online overzicht en folders van jeugdverenigingen en het lokale lokale jeugdhulpaanbod en een telefoonnummer of chatkanaal om de iemand op de jeugddienst te kunnen bereiken. Bij grotere steden, is het soms moeilijker om een overzicht te maken en up to date te houden.
  
  
• Net zoals men aanklampend met jongeren werkt, moeten ambtenaren ook aanklampend werken met de organisaties. Bijvoorbeeld om naar zo’n jeugdwelzijnsoverleg te komen (zie hierboven) Stuur dus reminders voor overlegmomenten. Een persoonlijk bericht heeft meer effect dan een algemene mail. Motiveer iedereen om erbij te zijn. Voor veel organisaties is het “iets dat erbij komt”. Je moet dus iets werkbaar maken van het partnerschap, naast een positief en zichtbaar verhaal creëren. Hoe duidelijker er aan iets ‘concreets’ gewerkt wordt, hoe meer gemotiveerd mensen zijn om er aan bij te dragen. In Ronse werken ze bijvoorbeeld elk jaar toe naar een zichtbaar resultaat. (Lees meer over het interview met de jeugdambtenaar van Ronse)
  
  
• Wil je iets uitproberen? Stap in dat eerste gesprek met iets concreets. Dat mag ook iets ‘kleins’ zijn als ‘hoe kunnen we de toeleiding naar ons gemeentelijk activiteitenaanbod zoals Grabbelpas of de vrijetijdspas vergemakkelijken?’ Daarbij zien alle betrokken partijen vrij snel een eerste resultaat. Niemand heeft tijd voor vage projectideeën. Je kunt niks pushen. Pas als iedereen gelooft in hetzelfde, geraak je vooruit: een schepen en een jeugddienstteam, een voorziening in de buurt, jeugdwerkinitiatieven en jongeren uit de jeugdhulp zelf. Door snel een eerste succeservaring te creëren, raken mensen gemotiveerd.
  
  
• Denk uit de doos. Er zijn creatieve oplossingen nodig. Oplossingen die nog nooit eerder bedacht of uitgerold zijn. Maar net die vormen vaak de brug die echt verbindt.
  
  
• Wie praat met wie? Vind vaste contactpersonen bij elke partner in deze samenwerking. Een persoonlijke connectie help een samenwerking zeker en vast vooruit.
  
  
• Inspireer de beleidsmakers met sterke verhalen over hoe jeugdwerk en andere vrije tijd het verschil kan maken voor jongeren die in voorzieningen verblijven. Overtuig je collega’s, andere organisaties en het lokaal dat iedereen recht heeft op vrije tijd. Het is moeilijk om te verantwoorden dat inzetten op intensieve begeleiding van 2 jongeren heel zinvol kan zijn, terwijl je met hetzelfde geld een evenement kan organiseren voor veel meer volk. Breng daarom de sterke verhalen in de verschillende werkingen naar buiten. Zet neuzen in dezelfde richting. Onze podcasts en strips kunnen je alvast vooruit helpen.
  
  
• Praat met kinderen en jongeren, niet over hen. Kijk naar jongeren vanuit hun jong-zijn. Niet vanuit hun probleem-zijn. Kijk naar jeugdwerk om wat het is. Niet om zijn praktisch of therapeutisch nut.
  
  
• Creëer vrije laboruimte voor en door kinderen en jongeren en laat hen experimenten en kennismaken met verschillende jeugdwerkvormen. Blijf kansen geven aan jongeren. Ook wanneer er dingen fout lopen. Ook wanneer jongeren grenzen overschrijden. Bijvoorbeeld jongeren die animator worden op jullie speelpleinwerking. Jeugdwerk en vrije tijd zijn de plek waar jongeren zichzelf kunnen ontwikkelen. De ervaringsgerichte pedagogie biedt een stevig kader. Als je jongeren iets wil laten proberen, hou dan rekening met alle geregel waar ze door moeten. En zorg mee voor de discretie die ze zoeken. 

Lees ook zeker de publicatie 'Lokale overheden en het jongerenwerk van de toekomst' van Formaat.