Dit artikel is geschreven door Line Ostyn, projectmanager van Maak tijd vrij. Voor onderstaand artikel baseerde ze zich op informatie uit twee interviews:

• Twee vrijwilligers van Lejo (Jeroen & Emiel) en een beroepskracht (Feebe) (10/7/19).
• Jordi, die vroeger als jongere deelnam aan activiteiten van Lejo, werd daarna vrijwilliger werd en nu is hij uiteindelijk ook beroepskracht is bij Lejo in Ronse. Je kan ook zijn levensverhaal lezen in stripvorm. (14/6/19) 

Structuur?

Op het eerste zicht kan het lijken dat een activiteit van een doelgroepenwerking zoals die van Lejo, minder structuur heeft dan bijvoorbeeld een gemiddelde activiteit van een jeugdbeweging. Maar er zit heel wat achter, dat we niet meteen zien. Op een bepaalde manier is er net heel veel kader en structuur. Ik leg even uit:

• Ze starten elke activiteit met een ‘warm welkom’(tussen 18u30 en 19u00), daarna komt een ‘een rondje (= de proactieve cirkel, zie hieronder)’. De activiteit is gedaan rond 21u15 maar er is ruimte voor om nog even op het gemak te blijven. Men doet ook nog een ‘eindrondje’.
• De proactieve cirkel is, wat is dat? In feite stellen ze gewoon een vraag, soms passend bij een thema, soms random. Elke jongere uit de groep krijgt het woord én wordt ‘beluisterd’. Bijvoorbeeld: wat was jouw gevoel toen je deze morgen opstond? Door de cirkel tweemaal per avond in te zetten is het ook iets bekend voor jongeren. Op moeilijke momenten is het iets waar we naar kunnen teruggrijpen zonder dat het geforceerd of vreemd overkomt. Een cirkel is dus ook een manier om moeilijke momenten bespreekbaar te maken. Dat zorgt voor ook meer gelijkwaardigheid en groepsgevoel.
• Er zijn duidelijke regels die men telkens samen met hen terug opnieuw opstelt en bekrachtigt:
• geen drugs en alcohol
• geen wapens
• geen verbaal en fysiek geweld
• 'niet seksen’
• Jongeren mogen ‘no matter what’ altijd terugkomen. Ook als er regels worden overtreden. Voorwaarde is dat er een ‘herstelgesprek’ plaats vindt. Het is heel belangrijk dat er gepraat wordt wanneer er iets fout is gelopen. Men gaat langs in de voorziening om de jongeren uit te nodigen of opnieuw uit te nodigen voor de werking. Dit verlaagt de drempel voor jongeren om (terug) te komen.  
  

DNA van het jeugdwerk

Slaan we het DNA van de jeugdwerker er op na, dan zien we dit heel sterk in hun werking weerspiegeld:

• Jongeren centraal stellen: Jongeren kunnen gewoon doen waar zij zin hebben. Ook al is dat in de zetel hangen. Want in de voorziening is er al een strakke timing en heel veel dat ‘moet’.
• Jongeren eigenaarschap geven: Van zodra jongeren de werking wat beginnen kennen, krijgen ze geleidelijk aan meer verantwoordelijkheid. Als ze dit wensen. Ze kunnen bijvoorbeeld “de proactieve cirkel” begeleiden of de regels toelichten. Er is ook een ‘captainwerking’. Dit houdt in dat jongeren geleidelijk aan meer verantwoordelijkheid kunnen opnemen, allemaal op hun eigen tempo. Jongeren krijgen heel wat kansen en er wordt in hen geïnvesteerd. Van verantwoordelijkheid opnemen tijdens een activiteit tot het organiseren van een kamp naar Portugal.
• Oog voor proces en product: Ook de meeste activiteiten worden bepaald en gedragen door de jongeren. De manier waarop men beslist om iets te gaan doen, de manier waarop dit wordt voorbereid en georganiseerd, is even belangrijk als wat ze doen. Als men bijvoorbeeld gaat koken, dan is het belangrijk wie en hoe beslist wordt wat er gekookt wordt, wie gaat inkopen doen, tot en met het proces van de opkuis.
• De kracht van de groep positief inzetten: Er zijn wel 60 ‘unieke deelnemers’ maar er is wel een vaste kern van zes mensen die blijven komen. Sommigen van hen lopen zelfs weg om er bij te kunnen zijn. Doordat enkele ‘vaste waarden’ de toon zetten, de manier van werken mee uitdragen, vinden nieuwelingen ook snel hun draai.
• De samenleving mee vormgeven: een werking zoals die van Lejo geeft een duidelijk signaal aan de samenleving. De jongeren verdienen deze extra aandacht, deze manier van werken. Ook deze jongeren hebben recht op jeugdwerk die bij hen past. 

Tips voor Jeugdwelzijnswerkers

Wat moet je als (vrijwillige) jeugdwerker weten als je aan de slag wil met jongeren met jeugdhulpervaring?

• Focus op wat de jongeren willen. Leer hen kennen, onderzoek met hen hun hoop en verwachtingen. Dat is de essentieel in je begeleidershouding bij deze jongeren. Toon een fundamenteel geloof in de jongere. Bied hen een veilige en vertrouwde omgeving. Ga samen op pad. Het verhaal van Jordi is hier een mooie illustratie van.
• Blijf kansen geven aan jongeren. Ook wanneer er dingen fout lopen. Ook wanneer jongeren grenzen overschrijden. Jeugdwerk en vrije tijd zijn de plek waar jongeren zichzelf kunnen ontwikkelen. De ervaringsgerichte pedagogie biedt een stevig kader.
• Leer vanuit je eigen ervaring met de jongeren. Onderzoek de methodiek van ervaringsleren. Jongeren leren van hun ervaringen, maar ook de begeleiders (vrijwilligers en beroepskrachten). Help elkaar bij moeilijke situaties en ga er met elkaar over in gesprek. Daag elkaar uit. Je kan coaching organiseren. Bij Lejo worden zowel beroepskrachten als vrijwilligers gecoacht in de ervaringsgerichte methodiek. Bekijk ook onze vorming Active Reviewing. 
• Werk aanklampend. Durf de stap zetten naar de voorziening. Iedereen mag op bezoek komen. Je bent er zeker welkom. Motiveer jongeren om erbij te zijn en blijf ze motiveren. Meer weten over aanklampend werken? Lees meer in deze pdf.
• Werk samen, elk vanuit de eigen expertise. Voor organisaties die spelen met ideeën voor nieuwe projecten op het kruispunt van jeugdhulp en jeugdwerk. Vind het warm water niet uit. Er zijn heel wat mensen en organisaties met knowhow over hoe je werkt met maatschappelijk kwetsbare jongeren. Ga in gesprek met hen, luister, werk samen. Je voelt wel snel wat werkt. Deze kruisbestuiving is net interessant. Ga desnoods eens mee op een Lejo-kamp.