Tips

Tips voor jeugdhulpbegeleiders

De waarde van vrije tijd, valt niet meer te ontkennen. Dat illustreren de podcasts en de strips van Maak Tijd Vrij heel treffend. Door het project Maak Tijd Vrij ontdekten we heel wat kansen in meer en betere samenwerking tussen jeugdhulp enerzijds en jeugdwerk- en andere vrije tijdsspelers anderzijds

Maar als we echt willen ontdekken wat het jeugdwerk kan betekenen voor jongeren uit de jeugdhulp, is het belangrijk dat we vertrekken vanuit de jongeren zelf. Waar hebben deze jongeren nood aan? Waar hebben ze zin in? Hoe kunnen we jongeren die in aanraking komen met jeugdhulp een zo ‘normaal’ mogelijke vrijetijdsbesteding garanderen? De wereld van jeugdwerk en vrije tijd, is een andere dan die van jeugdhulp. Het kent een andere manier van werken, een ander jargon, een andere deontologie- en begeleidershouding.

Hieronder vind je enkele tips voor begeleiders binnen jeugdwelzijn maar ook voor het bestuur en de directeurs van de voorzieningen. Deze tips komen voor op de verschillende pagina's van deze projectwebsite. Wij hebben ze hier voor jou gebundeld.

Wil je meer weten, lees dan ook zeker de meer uitgebreide artikels.

“Praat enthousiast over jouw jeugdervaring, dat straalt over naar ons"

Annelien Coppieters, jongere met jeugdhulpervaring: “Iedere begeleider die in een jeugdvereniging heeft gezeten - of zich terecht beklaagt dat hij dit niet heeft gedaan - praat daarover met enthousiasme en wakkert zo dingen bij ons aan. Als je ziet wat het bij mij heeft los gemaakt. Jaren nadat ik gestopt ben met leidinggeven, ben ik nog altijd actief. Omdat ik het niet kan lossen. Maar als je ziet dat het ons ding niet is… verplicht ons dan niet te hard. Er zijn ook andere dingen die je kunt doen in je vrije tijd.”

Luister naar de jongeren. Maak tijd en ruimte om met jongeren te bespreken waar ze zin in hebben. Stimuleer kinderen en jongeren om na te denken over wat ze zelf graag willen doen in hun vrije tijd, op basis van hun dromen, talenten en interesses. Ook als niet meteen duidelijk is wat ze willen. Onderzoek hun hoop en verwachtingen. Kets geen ideeën af, maar ondersteun hen om hun ideeën vorm te geven.

Voorbeeld: Een inspirerend voorbeeld en bruikbaar materiaal vind je bij Navigate Youth, een uniek project waarbij jonge vrijwillige duo's (één traditionele Vlaming en één nieuwe Vlaming) samen met jonge nieuwkomers op zoek gaan naar hun plekje in het vrijetijdsaanbod. Vanuit de interesses van de jongere en vanuit hun ervaring met de mogelijke drempels doen zij een toeleiding naar het vrijetijdsaanbod. Materiaal dat je zelf kunt gebruiken vind je in hun toolbox.
Jeugdwerk is niet alleen wat je denkt dat het is. Er is een enorme variatie aan jeugdwerkvormen. Vraag aan 100 jeugdwerkers en jongeren wat jeugdwerk voor hen betekent en je krijgt 100 verschillende antwoorden. 100 andere termen om te beschrijven, 100 andere verhalen. De helft van alle kinderen en jongeren in Vlaanderen en Brussel komt in aanraking met jeugdwerk of neemt er een actieve rol in op bij meer dan 6000 verschillende jeugdwerkinitiatieven. Er zijn een aantal gemeenschappelijkheden tussen jeugdwerkpraktijken maar er zijn ook heel veel verschillen. Jeugdwerk is een plaats waar kinderen & jongeren echt jong mogen zijn, waar ze de positieve kracht van een groep leren kennen, waar ze kunnen groeien op hun eigen tempo, waar ze vrienden maken en al vallend en opstaand veel leren. Jeugdwerk is een levenshouding waarbij kinderen en jongeren consequent centraal staan. Jeugdwerk is speels, zot, creatief, divers, … . Onderzoek wat jeugdwerk kan betekenen voor jullie jongeren. (Lees meer over #jeugdwerkwerkt)

Een beetje aanklampend werken is hier zeker op zijn plaats. Motiveer hen om kansen actief op te zoeken en te grijpen. Bij sommige jongeren kan het werken om mee te gaan met een eerste activiteit, zeker wanneer jongeren een andere taal spreken. Zorgen dat kinderen en jongeren dingen kunnen uitproberen, vooraleer ze inschrijven. Sommige jongen weten nog niet per sé wat ze willen doen, dan is het handig dat je dingen kunt uitproberen.
“Als je braaf bent mag je naar Lejo.” Vrije tijd wordt vaak als stok achter de deur gebruikt. Doe dit niet. Vrije tijd is een recht voor alle kinderen en jongeren, ongeacht wie ze zijn en wat ze doen. Weet meer over recht op vrije tijd.
Zorg voor een vast contactpersoon binnen de jeugddienst, sportdienst, cultuurdienst en binnen jeugd- of andere vrije tijdswerkingen. Deze houd je op de hoogte van noden bij de kinderen en jongeren die bij jullie verblijven. Haal vrijetijdspartners of het aanbod van vrijetijdsaanbieder in huis om zo de opstap te vergemakkelijken en kennis te maken.
Vragen over financiële mogelijkheden? Bekijk zeker de artikels over Iedereen verdient vakantie en UItPAS.
Lees zeker deze tips, wanneer één van jullie jongeren een animatorcursus wil volgen. Lees meer
Pleeg systematisch overleg met organisaties waar jouw jongeren aan deelnemen. Leer elkaar begrijpen. Inspireer elkaar. Werk samen, elk vanuit de eigen expertise. Wanneer iedereen zijn expertise samenbrengt, krijg je zo veel meer dan de som van de delen.
Niks gaat vanzelf. Blijf kansen geven aan jongeren. Ook wanneer jongeren grenzen overschrijden. Jeugdwerk en vrije tijd zijn dé plek waar jongeren zichzelf kunnen zijn. Blijf experimenteren met mogelijkheden.
Vertrouw op het jeugdwerk: de hulpverleningscontext waarin jongeren verblijven, staat vaak in schril contrast met het experimentele en uitbundige karakter dat aan jeugdwerk wordt toegeschreven. Jeugdwerk kan kinderen en jongeren (begeleide) ruimte bieden om te groeien, om te spelen, om jong te zijn en te ontdekken en experimenteren, om vriendschappen op te bouwen, om als jonge burger deel te nemen aan de samenleving – los van een behandelingsplan of hulpverleningslogica.

“Je moet als 'instellingskind' zo vaak je verhaal doen. In het jeugdwerk lieten ze mij doen."

Shana Cachet: “Bij jeugdzorg wordt er gewerkt rond een problematiek. In het jeugdwerk doet dat er niet toe en vragen ze niet naar uw achtergrond, daar benaderen ze je niet als een probleem. In het jeugdwerk is er geen stok achter de deur, daar zijn ze niet bezig met mijn dossier, je moet daar geen papieren invullen. Jeugdwerkers gaan mij nooit uithoren of doordrammen. De jeugdwerker van de organisatie waar ik vaak kwam stond echt open om mij te leren kennen, stond open voor wie ik was. En zij hielp mij toen ik een woning zocht. Dat gaf me echt een heel veilig gevoel. Je moet als “instellingskind” echt zo vaak je verhaal doen, vaak een verhaal dat jou heel hard kwetst. In het jeugdwerk lieten ze mij doen.”

Eerst elkaar zién om elkaar dan te vinden. Investeer tijd en energie in kennismaking en verkenning van de mogelijkheden in de vrije tijd. Ken je de sociale kaart van je stad of gemeente? Welke spelers zijn er? Wie doet wat? Waar zitten kansen of potentiële samenwerkingen? In een kleine stad of gemeente is er vaak een overzicht van alle mogelijkheden voor jeugdwerk en andere vrije tijd. Check even wie deze aan jullie kan bezorgen. Ken de mogelijkheden voor vrije tijd.
Creëer mogelijkheden voor de jongeren. Communiceer en werk samen met organisaties die iets betekenen voor de invulling van vrije tijd van de jongere. Voorzie ruimte in het beleid van je organisatie om op een kwalitatieve manier samenwerkingen op te zetten tussen de vrijetijdspartners en de voorziening.
Sluit aan of voorzie tijd bij de begeleiders om aan te sluiten op bestaande lokale en bovenlokale overlegstructuren waarin welzijn en vrijetijd bijeenkomen. Bijvoorbeeld het lokale jeugdwelzijnsoverleg, of één gezin, één plan. Zorg voor duurzame vertegenwoordiging. Dit is vaak de draaischijf voor alle instanties die in ruime zin rond jongerenwelzijn bezig zijn. Het is dé plek voor lokale overheden om jouw vragen en bezorgdheden te kennen en daarop in te spelen.

“We moeten durven afstappen van het eigenaarschap van bepaalde activiteiten en evolueren naar een samenwerking"

Sieg Pauwels, De Wissel: “De eigen werking aanbieden aan jongeren van andere organisaties of contexten, dat zorgt voor drempels bij hen. Het is beter om samen te werken met de organisatie/voorziening om dan ook samen een aanbod te doen. Als er geen nabijheid, brugfiguren of vertrouwensfiguren betrokken zijn, werkt dit niet. We moeten durven afstappen van het eigenaarschap van bepaalde activiteiten en evolueren naar een samenwerking. Elke stem en elk perspectief betrekken en zorgen voor een gelijkwaardige ontmoeting op elk niveau.”

Op kamp gaan. Als jongeren die in voorzieningen verblijven deelnemen aan jeugdwerk, dan gebeurt dit meest onder de vorm van deelname aan kampen. Als we alles op een rijtje zetten, dan zijn dit de dingen waar je kan op letten bij het kiezen van een vakantie/kamp voor de kinderen of jongeren die jij begeleidt:

Laat hen mee beslissen of vraag minimum naar hun interesses, verwachtingen, wat ze graag willen en wat helemaal niet
Laat de keuze niet afhangen van de puur praktische zaken zoals financiële middelen, mogelijkheden vervoer, sluiting van de voorziening ~ oplossingen zijn vaak dichterbij dan je denkt
Denk goed en met gezond verstand na over de informatie die je wel of niet deelt. Denk daarbij vanuit de volgende zaken:

Is het noodzakelijk om iets te weten? Schaadt of baat het de jongere of het kind als de begeleiders dit vooraf weten bv heeft het kind veel nood aan structuur en helpt het om vooraf de dag te overlopen, laat dit dan even weten om problemen te voorkomen. Moet men daarom weten dat de jongeren in een voorziening woont, dat kan je dan nog bepalen.
Maak afspraken over de informatie die je deelt: wie moet het weten op het kamp en waarom, deel geen informatie om te delen.
Zorg ervoor dat de organisatie heel goed weet wie ze kunnen bereiken moest er alsnog meer informatie nodig zijn.

Een kamp of vakantie is vaak meer dan gewoon even een ontspannend moment voor kinderen en jongeren maar hebben een heleboel andere effecten waar je ook rekening mee kan houden: het schept vriendschapsbanden die je graag wil kunnen onderhouden, het traint sociale vaardigheden van een jongere/kind, het smaakt soms naar meer. Zorg voor een goed voor- en na- gesprek met de jongere of het kind i.f.v. het kamp. Kijk in hoeverre je tegemoet kan komen aan verwachtingen nadien etc.

Meer weten?

Begeleiders moeten tijd en ruimte krijgen om met kinderen en jongeren te mogen werken rond vrije tijd. Ze moeten moeten ‘mogen falen’. Lees meer
Van zodra het kind of de jongere bij jullie is, moet er – zo vroeg mogelijk - ingezet worden op vrije tijd en het vormen of verder opbouwen van een netwerk. Wanneer daar pas mee wordt gestart bij de kamertraining, dan is dat eigenlijk te laat. Een netwerk buiten de muren van de voorziening, is heel belangrijk. Lees meer op sociaal.net
Kwetsbare jongeren hebben nood aan continuïteit in relaties in jeugdhulp. Breuken in de hulp kunnen ze missen als kiespijn. Toch blijft die zorgcontinuïteit het zorgenkind. Welke rol zou een betrokken jeugdwerker hier kunnen spelen? Lees zeker de strip over het levensverhaal van Chelsea ter inspiratie. Meer eten of relationele continuïteit? Lees verder op sociaal.net

Maak tijd vrij

Een projectwebsite waarbij we de brug slaan tussen jeugdhulp en jeugdwerk.