De jongeren die we stedelijk leiderschap zien opnemen, hebben een parcours gelopen hebben in een van onze stedelijke werkingen. Ze stroomden er in als deelnemer, werden vervolgens vrijwilliger met verantwoordelijkheden die steeds wat groter werden. Ondertussen – en het is zeker geen groeimodel dat we willen volgen – zien we steeds meer jongeren die zich manifesteren als organisator van evenementen of als woordvoerder in een debat. Onlangs vertelden enkelen ons dat ze met concrete plannen rondlopen om een buurthuis op te richten… 

Het mag duidelijk zijn dat we dus niet de instromers van onze werkingen bedoelen, schematisch zitten we hier aan de bovenkant van de participatieladder: jongeren die meer beginnen te participeren, zich engageren. Maar waar je van vrijwilligers kan verwachten dat ze op een bepaald moment andere horizonten opzoeken en de organisatie verlaten, groeit bij JES de groep jongeren die - vaak in de vorm van een collectief - autonoom verder willen varen. Tegelijk blijven ze naar ons kijken als een partner die hen kan ondersteunen en waarmee het goed samenwerken is. 

Cruciaal vinden we het motief van deze jongeren: ze willen een bijdrage leveren aan de gemeenschap waar ze deel van uit maken. Als jeugdorganisatie zou je wel gek zijn om de band met die jongeren door te knippen, als ze geen vrijwilliger meer zijn. De meest duurzame investering die we als organisatie kunnen doen is een investering in jongeren die er zelf voor willen gaan. 

 Dankzij een onderzoek dat we lieten uitvoeren door de VUB kunnen we enkele interessante kanttekeningen maken. 

• Zo viel het op dat deze jongeren zichzelf niet zien als ‘iemand die anderen inspireert’, laat staan als ‘iemand die leiderschap claimt’. Die invalshoek interesseert hen niet erg, ze ‘doen gewoon wat ze menen te moeten doen’. Ze doen het ‘voor hun kleine broer of zus’. Ze benaderen hun bijdrage minder instrumenteel dan onze medewerkers die voortdurend strategisch nadenken, actieplannen maken en draaiboeken volgen. 
• Daarnaast spreken we weliswaar over gevorderde vrijwilligersprofielen, maar toch voelen ze zich ‘underdogs’ in de stad (‘niemand zit op ons te wachten maar we zullen ze eens wat laten zien…’). Die vaststelling stemt tot nadenken. Blijkbaar werkt het jeugdwerk hier met jongeren waar anderen weinig in geloofd hebben, en ligt hier alvast een grote uitdaging rond beeldvorming.  

• Het is moeilijk wanneer je als organisatie met meerjarenplannen werkt, dat jongeren motieven en snelheden hanteren die zelden synchroon lopen met de strategische en operationele doelstellingen van een organisatie. Zo zien we vaak onrealistische plannen voorbijkomen waarbij we uit ervaring weten ‘dit komt nooit goed’. Of soms komen we op een terrein (zoals de oprichting van een theehuis) waarvoor er betere raadgevers dan JES bestaan.
• Iedere dag duikt er wel ergens een geweldig goed idee op, daaraan geen gebrek. Van onze jeugdwerkers verwachten we dan dat ze op de rem gaan staan, maar omdat ze sterk geloven in wat jongeren in hun mars hebben, ligt die rol hen niet zo goed.
• Wat we voortdurend zien terugkomen zijn jongeren die in hun enthousiasme veel hooi op de vork nemen en vervolgens de afgesproken engagementen niet kunnen waarmaken. Dat zorgt voor een wispelturigheid die veel energie kost.
• Jongeren kiezen voor JES omdat de organisatie vertrouwd aanvoelt, omdat ze de organisatie vertrouwen en een warme band met de organisatie hebben. Maar eigenlijk spreek je over de gepersonaliseerde relatie tussen jongeren en de individuele jeugdwerker die ze zo goed kennen.
• Hoe kan je trajecten stedelijk leiderschap voorzien als je net besloten hebt om het trajectverloop aan jongeren over te laten? Dat is een paradox. En zelfs als je bottom-up wil werken en daarvoor in de schoot van de organisatie klankbord- of stuurgroepen installeert, verval je eigenlijk al snel in de organisatierecepten die klaarliggen.