Vormen van tijdelijkheid bij gedeeld gebruik

Bij gedeeld gebruik spelen verschillende vormen van tijdelijkheid.

Ten eerste variëren gedeelde invullingen

• Evenementiële invullingen
• Een avond: een quiz of eetavond van een vereniging in de gemeentelijke sporthal
• Eén of enkele dagen: een festival op een weide
• Eén of twee weken: een zomerkamp van een jeugdvereniging op een militair domei
• Seizoensinvullingen: een zomerbar in een leegstaande loods, een speelpleinwerking tijdens de zomer in een chirolokaal. Heel wat pop-ups zijn tijdelijk voor een seizoen.
• Tijdelijke invullingen van meerdere maanden tot meerdere jaren, zoals bijvoorbeeld Fabriek Plastiek in Aalst, Allee du Kaai in Brussel, de atelierwerking in het oud klooster Regina Mundi in Genk. Die tijdelijkheid kan uiteindelijk soms erg lang duren (de tijdelijke invulling De Site in Gent loopt intussen al meer dan tien jaar), waardoor de grens tussen tijdelijk en permanent vervaagt. Bij tijdelijke invullingen weet men echter van bij de aanvang dat het om iets tijdelijks gaat.
  
• ‘Permanente’ invullingen: ook ‘permanente’ invullingen zijn steeds tijdelijk. Ze worden echter gekenmerkt door het feit dat ze een onbepaalde duur hebben. In de praktijk kan een permanente invulling zelfs van kortere duur zijn dan een tijdelijke invulling.
  

 Ten tweede verschillen gedeelde invullingen naargelang de frequentie

• Eenmalige invullingen: een eenmalige fuif in een verlaten pand
• Periodieke invullingen: de wekelijkse repetities van een toneelvereniging in de refter van een school, de jaarlijkse openstelling van kantoorruimte voor blokkende studenten tijdens de kerstvakantie
• Continue invullingen: een gebouw dat gedeeld wordt door een aantal verenigingen die elk een apart deel van het gebouw betrekken
  

Voordelen van tijdelijk gebruik

Maatschappelijke voordelen

Tijdelijk ruimtegebruik (het gebruik van ruimte in afwachting van een toekomstig gebruik) heeft verschillende maatschappelijke voordelen (bron: onderzoek naar slim ruimtegebruik in opdracht van de Vlaamse Overheid uit 2012)

• Een maximale benutting van de bestaande voorzieningen
• Een kans voor minder gevestigde/dominante actoren
• Een laboratorium voor nieuwe activiteiten
• Een snelle invulling van de plek
• Een heropleving van ‘slechte’ buurten
• Een grotere programmatorische diversiteit in het definitieve project
• Een groter draagvlak voor de nieuwe projecten

Voordelen voor de eigenaar

Tijdelijk gebruik heeft niet enkel brede maatschappelijke voordelen. Ook de eigenaar kan heel wat voordelen halen uit een tijdelijke invulling van zijn eigendom in afwachting van een meer permanente invulling.

Praktijkvoorbeeld

De projectontwikkelaar Re-Vive is gespecialiseerd in de herontwikkeling van in onbruik geraakte ruimtes (zogenaamde brownfields), en zet systematisch in op het tijdelijk gebruik van haar sites in afwachting van de definitieve ontwikkeling.

Tijdelijk gebruik versus toekomstige invulling

Tussentijdse versus toekomstige invulling

Tijdelijk gebruik is voor vele gebruikers een tijdelijke oplossing in de zoektocht naar een duurzame plek, of een kans om op een laagdrempelige manier te experimenteren met iets nieuws. Op termijn heb je als gebruiker echter vaak de ambitie een duurzaam project uit te bouwen. En daarvoor heb je geen tijdelijke maar een duurzame locatie nodig. Slechts een minderheid van de gebruikers kiest bewust voor een tijdelijke invulling, bijvoorbeeld omdat die tijdelijkheid je uitdaagt om jezelf telkens opnieuw uit te vinden.

Het gevolg is dat er al eens protest ontstaat tegen de toekomstige plannen wanneer een succesvolle tijdelijke invulling ten einde loopt, en dat de publieke opinie zich tegen de eigenaar of de vergunningverlenende overheid keert. Het gevoel heerst dat er vaak een verliezer is: ofwel moet de tijdelijke gebruiker zijn succesvolle activiteiten stopzetten, ofwel kan de eigenaar zijn geplande ontwikkeling niet realiseren.

Er zijn verschillende manieren om als eigenaar en/of lokale overheid met deze problematiek om te gaan

• Communiceer duidelijk dat het om tijdelijk gebruik gaat, en informeer de gebruikers regelmatig over de geplande einddatum van de tijdelijke invulling.
• Ondersteun succesvolle tijdelijke projecten om een nieuwe duurzame bestemming in de buurt te vinden
• Geef de tijdelijke invulling inspraak in de geplande toekomstige invulling, en voorzie een plaats voor succesvolle tijdelijke projecten in de definitieve invulling.
• Zorg dat de tijdelijke invulling aansluit op de geplande toekomstige invulling.
  

Tijdelijk gebruik als participatie in functie van het toekomstig gebruik

In sommige gevallen wordt een tijdelijke invulling bewust georganiseerd of ingezet als een vorm van participatie of een manier om te experimenteren in functie van het toekomstig gebruik.

Praktijkvoorbeelden

Zo ontstond het pop uppark Canal Park Bxl als een experiment van een aantal buurtbewoners die niet tevreden waren met de geplande ontwikkeling op de Ninoofsepoort in Brussel. Door hier een pop-upparkje te organiseren konden zij de noden van de buurt capteren, en slaagden ze erin invloed uit te oefenen op de definitieve ontwikkeling. Deze inspraak vanuit een tijdelijke invulling was echter niet voorzien vanuit de overheid, waardoor de inspraak erg moeizaam verliep.

De tijdelijke invulling Allee du Kaai werd door Leefmilieu Brussel bewust geïnitieerd als een participatietraject voor een nieuw park dat gepland is op de site.