![[anysurfer.logo]](/img/../img/svg/logo.svg "[anysurfer.logo]"){kind=logo}
In dit artikel en de artikels hiernaast vind je een aantal strategieën en goede praktijkvoorbeelden hoe jeugdwerkorganisaties aan de slag gaan in de publieke ruimte. We bundelden deze n.a.v. een onderzoek rond jeugdwerk en publieke ruimte 'Collect en Connect'.
Kinderen en jongeren worden vaak vergeten bij het vormgeven van publieke ruimte. Van oudsher zijn we als volwassenen het gewoon om boven hun hoofden te beslissen. En toch moeten zij nog het langst onze ruimte in Vlaanderen gebruiken. Meewerken aan ruimtelijk beleid is niet evident en vraagt praktijken op maat van kinderen en jongeren.
Los weg brainstormen met kinderen brengt niet altijd datgene op waar je als ruimteplanner op gehoopt hebt. Vaak wordt dan gekozen om een plan voor te leggen aan kinderen waarop ze hun mening geven. Wat commentaar geven op reeds uitgewerkte plannen met weinig bewegingsruimte geeft te weinig eigenaarschap aan de toekomstige gebruikers van een plek. Zo kan er snel weerstand zijn. Betrek daarom kinderen en jongeren bij het maken van plannen en zorg zo voor inspraak voor er beslissingen vallen. Op die manier voelen ze zich au serieux genomen, krijgen ze erkenning en groeit hun verantwoordelijkheidsgevoel.
Dat jeugdwerk een grote impact kan hebben op buurten, dat bewijst JES Brussel al meer dan 10 jaar. Zo worden ze expliciet gevraagd door gemeentebesturen om in een bepaalde buurt aan buurtverkenning te doen of voorbereidend werk uit te voeren als men een buurt jeugdvriendelijk wil herinrichten.
Het participatieproject van JES betrekt zo de jongste inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bij de vormgeving van de publieke ruimte in hun stad. Ze laten hen, via tal van acties, niet alleen hun mening uiten, maar ook experimenteren in de publieke ruimte door functies uit te testen. Bovenal streeft JES Brussel er ook naar om kinderen en jongeren in contact te brengen met zij die daadwerkelijk iets kunnen veranderen in hun buurt: beleidsmakers, planners en ontwerpers. Ze gaan hiervoor op verschillende manieren te werk in de wijken:
Het team Jeugdparticipatie doet dit aan de hand van een hele reeks ludieke methodieken. Een daarvan is Lomap. Deze smartphone-app en fotografietool werd door JES ontwikkeld zodat kinderen en jongeren op een leuke manier hun mening kunnen geven over een buurt of stad. Door middel van deze applicatie zetten ze in beeld wat zij enerzijds goed vinden aan hun buurt, maar ook wat zij als problemen ervaren.
Lomap is een sterk participatietool, zowel voor individuen als groepen. De app is multi-inzetbaar, vrij beschikbaar en sluit bovendien goed aan bij de leefwereld van jongeren. De app kan zo gebruikt worden bij zowel korte buurtverkenningsworkshops als in langdurige participatieprojecten met kinderen en jongeren rond de publieke ruimte. Naast het in kaart brengen van wat de uitdagingen op vlak van ruimte zijn in de buurt, is Lomap ook een tool om met jongeren te bespreken wat er beter kan. Die resultaten giet men dan in een dossier en worden dan naar architecten of beleidsmakers gebracht. Bovendien zorgen de beelden voor een betere dialoog tussen het beleid en de kinderen.
Kinderen tussen 9 en 12 jaar het woord geven over hun wijk, over hun plekjes en weggetjes, over waar ze (niet) (mogen) komen. Daar draait het om bij Gangmakers en Koplopers (G&K), een participatiemethodiek van Trage Wegen en Kind en Samenleving.
Kinderen wijzen de weg, langs trage en andere wegen. Zij pakken de kop en laten zien waar en hoe ze zich verplaatsen, waar 't goed is kind te zijn, en vooral wat hun leef- en speelomgeving kan verbeteren.
Gangmakers en Koplopers werd ontwikkeld en getest in zes steden en gemeenten. Het resultaat: een intens kinderparticipatietraject dat de blik van lokale beleidsmakers verruimt en verrijkt.
In 5 stapstenen, workshops op kindermaat, worden de ervaringen van kinderen in beeld gebracht en gebundeld in een logboek. De centrale vraag bij dit alles: hoe kan het netwerk van trage wegen verbeterd worden, zodat de autonomie van kinderen in de publieke ruimte wordt verbeterd? De kinderen denken zelf na over hoe het vandaag is en hoe het beter kan. Op de afsluitende optocht presenteren ze hun wensen en ideeën aan hun ouders, het gemeentebestuur en de hele buurt.
G&K neemt letterlijk mensen mee op sleeptouw, toont mogelijkheden in de ruimte en zet beleidsmakers aan het denken. Het hele traject wordt op 2 manieren gedocumenteerd. Eerst op een grote plakkaart, een door de kinderen getekende groeikaart en dan in een logboek, waarin het begeleidend team een reeks observaties en beleidsaanbevelingen formuleert op basis van wat de kinderen hen tijdens de week leerden.
Bovendien bereikt men, door het hanteren van verschillende contexten en netwerken (jeugd(welzijns)werk, scholen) en door vaak aanwezig te zijn in de buurt, meer kinderen en jongeren met diverse achtergronden.
Meer info? Kijk op www.gangmakersenkoplopers.be.
Bruggen bouwen tussen jeugd(werk), beleidsmakers en planners. Dat is waar Kind & Samenleving dagdagelijks aan werkt. Al tientallen jaren staat deze organisatie gemeentes en jeugdactoren bij om kind- en jeugdvriendelijke publieke ruimte te realiseren in Vlaanderen en in Brussel.
Iedereen binnen de gemeente (jeugdwerker, jeugdraad, planner, jeugdconsulent, schepen) heeft zijn/haar rol te spelen om tot een kind- en jeugdvriendelijk ruimtelijke beleid te komen. Het komt er vooral op aan dat er goede communicatie is, zodat de actoren elkaars perspectief en deskundigheid leren kennen. Jeugdwerkers moeten wat meer denken als planners en omgekeerd, zonder dat ze hun eigenheid en deskundigheid opgeven. Dat is een leerproces. De vertaling tussen het perspectief van jeugd en dat van beleidsmakers is cruciaal. Waar nodig, faciliteert Kind & Samenleving als ‘vertaler’ en ‘bruggenbouwer’, zodat beide partijen beter in dialoog kunnen gaan.
De opmaak van een ‘speelweefselplan’ blijkt hierbij een zeer goede strategie om tot een goede dialoog te komen, omdat er dan op een concreet gebied gefocust wordt en ‘kind- en jeugdvriendelijkheid’ dan heel concreet moet worden gemaakt, in relatie tot allerlei ruimtelijke plannen. Tegenwoordig spreken we eerder over ‘kindweefselplan’ en ‘tienerweefselplan’ omdat het om zoveel meer gaat dan enkel spelen: het gaat over formele en informele jeugdvoorzieningen, maar ook de publieke ruimte en verbindingen daartussen. Kortom, over kind- en jeugdvriendelijke publieke ruimte.
De voorbije jaren ontwikkelde Kind & Samenleving vzw in heel wat gemeenten en steden inspraakprojecten met kinderen, tieners en jeugdwerk. Het kan gaan om een buurtterreintje, maar liefst ook over een volledige wijk en nieuwe ontwikkelingen. Bovendien kunnen kinderen, tieners en jeugdwerk zeker een heel zinvolle inbreng doen bij toekomstvisies voor een dorp, gemeente of stad. Zij blijken in staat om over abstracte ontwikkelingen te kunnen nadenken en er een mening over te vormen. Het eigen perspectief van jeugd blijkt daarbij interessant én relevant voor planners en beleidsmakers. Kindvriendelijke en duurzame planning vertonen veel overeenkomsten.
Zo dacht de Chiro van Schelle mee over de toekomst van hun gemeente, naar aanleiding van het Masterplan Schelle 2030. Een groep tieners en de jeugdraad van Geraardsbergen bleken een waardevolle inbreng te kunnen doen voor een ruimtelijke toekomstvisie en RUP voor de stad. Tieners uit de stadsrand van Antwerpen of Gent dachten zelfs mee over de ruimtelijke ontwikkeling van hun regio.
Heel veel tips, tools en methodieken van Kind & Samenleving staan online. Je vindt er bijvoorbeeld:
Foto: J100 buurtwandeling (c) Sien Verstraeten
Dit project is ontstaan uit de vraag: 'Hoe moeten we met diversiteit omgaan in Antwerpen?'
Liefst 11 jeugdwerkpartners zetten er mee hun schouders onder. De J100 bouwt bruggen tussen de jongeren uit de verschillende jeugdwerkingen, maar ook tussen de jeugdwerkers en jeugdwerkorganisaties. Het doel is om maandelijks 100 jongeren bijeen te brengen (de stadsambassadeurs) en samen na te denken over hoe we kunnen samenleven. Die jongeren gaan dan in debat met experten en het stadsbestuur. (bv. Met de VDAB rond moeilijk werk vinden als allochtoon)
J100 maakt zich bewust zichtbaar en doet dat op 2 manieren:
