De werkwereld van de toekomst moeten we vandaag vormen. Met Expeditie Werk wil De Ambrassade de stem van jongeren in dit debat laten weerklinken. Kwaliteitsvol werk op maat van ieder individu is waarnaar gestreefd wordt. Maar hoe organiseren we zo’n arbeidsmarkt? De grote uitdagingen en hoe erop te reageren worden al druk bestudeerd in enkele internationale onderzoeken*. We geven een aantal highlights hieronder mee:

Megatrends

Dat de rol en waardering van werk in onze samenleving verandert, staat vast. Enkele globale megatrends geven de huidige én toekomstige werkwereld vorm:

• Globalisering heeft naast welvaartscreatie, door de toenemende competitie, ook gezorgd voor slechtere werkomstandigheden, meer werkonzekerheid en lagere lonen voor arbeidskrachten (European Youth Forum, 2019).
  
  
• Klimaatsverandering, overexploitatie van natuurlijke middelen en verlies van biodiversiteit zijn fenomenen die we te danken hebben aan de globalisering. Onze huidige productie- en consumptiegewoontes gebeuren vaak ten koste van het milieu (European Youth Forum, 2019).
  
  
• Demografische veranderingen vormen een gevaar voor de huidige sociale modellen en zorgsystemen. Aangezien de babyboomgeneratie stilaan op pensioen gaat en het aantal mensen op arbeidsactieve leeftijd afslankt, is het noodzakelijk om onze sociale systemen aan te passen. (ILO, 2019).
  
  
• Technologische vooruitgang creëert nieuwe jobs en meer flexibiliteit. Robotisering en kunstmatige intelligentie zorgen er ook voor dat heel wat jobs geautomatiseerd worden (European Youth Forum, 2019). Diegenen die hun jobs verliezen door die vooruitgang zullen echter het minst geschikt zijn om de nieuwe jobs in te vullen (ILO, 2019).  

En nu?

Hoe wordt het best gereageerd op deze ingrijpende veranderingen? Een aantal mogelijke oplossingen zijn reeds voorgesteld. Deze moeten ervoor zorgen dat we de uitdagingen en de opportuniteiten van de megatrends onmiddellijk kunnen aanpakken en zo een toekomst creëren waar werk een passende plaats inneemt in het leven van iedere persoon.

• Een groene, circulaire economie creëren waarin jongeren kunnen werken zou ervoor zorgen dat jonge mensen kunnen bijdragen aan de samenleving op een manier die zij als erg waardevol beschouwen. Jongeren hebben hun bezorgdheden over klimaatsverandering al meermaals duidelijk aangegeven. Een nieuwe, meer duurzame economie zou trouwens niet enkel de jongeren, maar iedereen op onze planeet ten goede komen (European Youth Forum, 2019).
  
  
• Arbeidswetgeving en sociale bescherming moeten aangepast worden aan de veranderende werkwereld. De toekomst van werk vereist namelijk sterke en responsieve sociale systemen, gebaseerd op de principes van solidariteit en risicodelen die alle vormen van werk, dus ook zelfstandigen of jobhoppers, ondersteunen (ILO, 2019).
  
  
• Digitalisering en de werk-privébalans, een topprioriteit voor jongeren, kunnen hand in hand gaan of zorgen voor conflicten. Zoals eerder vermeld, heeft technologie ervoor gezorgd dat we flexibeler kunnen werken. In de toekomst moeten overheden en werkgevers dus meer flexibiliteit qua werkuren, thuiswerken en verlofdagen toelaten. De keerzijde van die medaille is dat de grens werk-privé vaag is geworden en dit kan de mentale en fysieke gezondheid van werkenden schaden. Het ICT-gebruik buiten de werkplaats moet dus ook goed gemonitord worden om een goede gezondheid van werknemers te garanderen (European Youth Forum, 2019).
  
  
• Collectieve belangenbehartiging is één van de sleutelfactoren voor betere arbeidsomstandigheden, desondanks is het aantal jongeren dat aangesloten is bij een vakbond het laatste decennium drastisch gedaald (European Youth Forum, 2019). Hierom moet het ontwikkelen van beleid dat collectieve belangenbehartiging en sociaal overleg stimuleert, gepromoot worden (ILO, 2019).
  
  
• Duurzame investeringen die de menselijke ontwikkeling bevorderen en onze planeet beschermen moeten nu gemaakt worden om kwaliteitsvol werk voor iedereen te garanderen in de toekomst. Het is sterk aanbevolen dat overheden investeren in economieën, bijvoorbeeld de zorgindustrie, die van strategisch belang zijn om tegemoet te komen aan de onontkoombare noden van mensen (ILO, 2019).
  
  
• Een cultuur van levenslang leren moet gecreëerd worden om ervoor te zorgen dat iedereen kan aarden in de veranderende werkwereld. Dit betekent dat iedere persoon op de arbeidsmarkt inspanningen zal moeten leveren om opleidingen omtrent 21ste-eeuwse competenties, zoals digitalisering en kritisch denken, te volgen (OESO, 2019).
  
  
• Nieuwe indicatoren zijn nodig om alle progressie richting meer welzijn, ecologische duurzaamheid en gelijkheid te meten. Het BBP volstaat niet meer om de huidige, en toekomstige, sociale en economische vooruitgang te meten. Zo houdt het BBP geen rekening met onbetaald werk, dat in de toekomst sterk aan belang zal winnen (ILO, 2019).  

Tijd voor actie

Belangrijk om te vermelden is dat de voorgestelde oplossingen niet waterdicht zijn. Naast deze opgesomde maatregelen zijn ook nog heel wat andere, creatieve uitwegen uit de traditionele arbeidsmarkt mogelijk. Eén iets is echter overduidelijk: een succesvolle overgang naar het werk en de werkorganisatie van de toekomst gaat gepaard met inspanningen van zowel beleidsmakers, als werkgevers en werknemers (ILO, 2019). Laat de boodschap duidelijk zijn: stop met piekeren over de toekomst van werk die we willen en ga over tot actie! Expeditie Werk is alvast een stap in de goede richting. 

*Meer weten?

Hieronder kan je de volledige onderzoeken terugvinden:

• International Labour Organization. (2019). Work for a brighter future – Global Commission on the Future of Work.
  
• OESO. (2019). OESO Skills Strategie Vlaanderen: evaluatie en aanbevelingen.
  
• The European Youth Forum. (2019). The future of work and youth.