Die aanpak is me bekend. Op mijn speelplein konden kinderen elke vakantiemiddag kiezen voor de bouwspeelplaats, om aan hun kamp verder te timmeren. Met echte paletten en nagels, met een grote oranje koevoet indien nodig. Elke dag bedachten we nog een heleboel andere activiteiten, maar de bouwspeelplaats was een vaste waarde in het aanbod. Voor veel kinderen was die vrije ruimte een verademing in hun leven waarin zo veel geprogrammeerd wordt. Wij als animatoren, tussen de 16 en de 20 jaar, dachten samen na over de regels om onze bouwspeelplaats veilig te houden. Daar sprongen we niet licht mee om, we voelden ons verantwoordelijk.

En in de Chiro stookten we kampvuur op ‘ons’ plein, bouwden we zelf een fort en groeven we betonbuizen in heuveltjes in als goedkope speeltoestellen. Zelfs onze lokalen waren indertijd helemaal zelf gebouwd. Toen we de traditionele jaarlijkse wafelbak ouderwets vonden, gingen we samen op zoek naar een andere actie. Voor een aspi die geen leider wilde worden, maar ook niet wou vertrekken, bedachten we een nieuwe functie. Een leidster leerde op eigen initiatief gebarentaal voor een lid met een gehoorbeperking. (Vandaag geeft ze les aan dove kinderen.) 

Van levensbelang

Bergen werk worden verzet, die aanvoelen als vrije tijd. Want je kan je enorm amuseren met een zot idee. Omdat kinderen en jongeren zo zelf aan hun eigen plek werken, op een manier die werkt voor iedereen. Een mini-samenleving mogen vormgeven.

Ècht vrij spelen is essentieel voor de ontwikkeling van een mens: grenzen verkennen, experimenteren, eigen talenten ontdekken, weerbaarheid opbouwen. Veel hebben kinderen daar bovendien niet veel voor nodig: onbestemde ruimte die ze zelf invulling mogen geven, met begeleiding. Die hen geborgenheid geeft, stimuleert èn de vrijheid geeft om zelf (mee) te beslissen wat ze gaan doen.

Een missie voor jeugdwerk èn overheid

Die vrijheid staat onder druk. Overheden stellen eisen. Overbezorgde ouders hebben het moeilijk om hun kinderen toe te vertrouwen aan jonge leiding, en willen elke kampdag contact via gsm. De vrije tijd van kinderen wordt steeds drukker en steeds meer gepland. En ook in de letterlijke zin is er steeds minder fysieke plaats die kinderen, jongeren en jeugdwerkers vrij kunnen invullen. Er zijn steeds minder bouwspeelplaatsen …

Toch is het ontzettend belangrijk om kinderen en jongeren daarvoor kansen te blijven bieden. Overheden en het jeugdwerk hebben een verantwoordelijkheid voor voldoende ‘Freiraum’. Het jeugdwerk heeft alvast zijn reputatie mee: het is een van de laatste vrijplaatsen waar kinderen en jongeren ongestoord en ongestraft kunnen spelen en leren, met vallen en opstaan. Waar met veel flexibiliteit en fantasie wordt ingegaan op de creatieve ideeën van kinderen, ze dingen doen die ze nergens anders kunnen of mogen. Waar je niet hoeft te wachten op regels, maar ook zelf samen iets nieuws kunt bedenken. De overheid van haar kant moet ruimte vrijwaren waar kinderen en jongeren hun ding kunnen doen.