Kampen rond artificiële intelligentie, een robotweek, een zomerweek rond digitale kunsten of een Dojo van Coderdojo (een snelgroeiende jeugdvereniging rond games, coderen, apps en software). Het bestaat tegenwoordig allemaal.

We kunnen stellen dat er in het jeugdwerk alsmaar meer digitale ingrepen zijn. Net zoals er een ‘nieuwe taal’ ontstaat in de culturele sector, ontstaan er nieuwe vormen van jeugdwerk. Maar hoe gaan we om met al deze nieuwigheden? Wat zijn de vragen en noden van jeugdwerkers daarbij? We kijken eerst even naar wat we allemaal wel al weten over digitaal jeugdwerk. Daarna bekijken we welke stappen we moeten zetten als sector om digitaal jeugdwerk verder vorm te geven. 

Houvast

Er is gelukkig al heel wat houvast rond digitaal jeugdwerk. Digitaal jeugdwerk is bovendien niet eens een ‘aparte vorm’ van jeugdwerk dus over ‘digitaal jeugdwerk’ an sich spreken, voelt wat raar aan. Op Europees niveau dacht men al na wat digitaal jeugdwerk inhoudt. Er werd gesleuteld aan een definitie van (digitaal) jeugdwerk, een set van competenties daarvoor en aanbevelingen voor het beleid van elk land. Wie meteen aan de slag wil kan zich laten inspireren door de honderden goeie praktijken en het vormingsmateriaal dat er rond werd ontwikkeld. Er is ook een Europees netwerk rond digitaal jeugdwerk om expertise te delen en praktijken uit te wisselen. En zoals we opgelucht kunnen lezen bij Youthlink Scotland: jeugdwerkers hoeven geen digitale experten te zijn, maar er zijn wel fantastische opportuniteiten in de digitale wereld. In Finland ontwikkelde Verke, het expertisecentrum van Finland rond digitaal jeugdwerk richtlijnen voor digitaal jeugdwerk en daarbij een instrument voor zelfevaluatie.

Uit de publicatie van Verke kan je verschillende interessante vragen halen die ook aan onze jeugdwerkorganisaties gesteld kunnen worden. 

• Werken we in een cultuur van nieuwsgierigheid en experiment? Hebben we een open, flexibele en onbevooroordeelde houding tegenover de mogelijkheden van digitale media en technologie voor jeugdwerk?
• Is er een strategische planning die de ontwikkeling van digitaal jeugdwerk op lange termijn ondersteunt?
• Werken we doelgericht met digitale media in het jeugdwerk?
• Is er een kwaliteitscheck? Is het nodige materiaal beschikbaar? (tools, infrastructuur, etc.)
• Hebben jeugdwerkers de nodige digitale skills?
• Werken we voldoende samen rond digitaal jeugdwerk?
• Bevorderen digitale mogelijkheden inclusief werken in jeugdwerk?
• Worden digitale competenties van jongeren versterkt in het jeugdwerk?  
  

Digitaal jeugdwerk in drie stappen

Om jeugdwerkorganisaties te ondersteunen in hun zoektocht naar digitale mogelijkheden, organiseert De Ambrassade, samen met Cultuurconnect jaarlijks Dig It Up. Op dit inspiratiefestival verkennen we samen met collega’s uit tal van sectoren de horizonten van digitale en online tools voor kunst- en cultuurbeleving. Het blijkt niet zo makkelijk, om jeugdwerkers daar naartoe te lokken. Daarom stellen we ons de vraag. Waar is de nood het hoogst? Wat zijn de vragen van jeugdwerkers?

Willen ze geïnspireerd worden of dingen uitproberen? Willen ze connecties leggen met boeiende bedrijven/organisaties die hun verder kunnen helpen? Of zijn er vooral vragen rond mediawijsheid? En misschien belangrijker, weten we waar we naar toe willen met de digitale mogelijkheden van het jeugdwerk en jeugdwerkbeleid?

Om op deze vragen te antwoorden voerden we gesprekken met, Niels Goovaerts van Artforum, Joos Callens van Mediaraven, Marlies De Cock van Nerdlab, Stefaan Vandelacluze van Mooss & Hannes Vanhaverbeke van Cultuurconnect. We kwamen te weten dat deze organisaties aanvoelen dat ook in het jeugdwerk keihard ingezet moet worden op digitaal jeugdwerk. Gezien de online wereld niet meer afgescheiden is van de wereld waarin jonge mensen hun tijd doorbrengen, moet ook het jeugdwerk een plek krijgen in de digitale leefwereld van kinderen en jongeren. Jeugdwerk gaat over ontmoetingen, interactie en groepsactiviteiten. Het is dan maar normaal dat jongeren hier ook online mee bezig kunnen zijn.  

Elke digitale innovatie zorgt ervoor dat we anders gaan werken, onszelf anders gaan organiseren, anders leven en anders nadenken. Er is eensgezindheid over het feit dat er wel een soort van inhaalbeweging nodig is in het jeugdwerk. We moeten samenwerken om telkens mee te zijn met de mogelijkheden van digitale innovaties. Als jeugdwerkorganisaties zouden we ‘lean’ of ‘agile  moeten zijn. De essentie van jeugdwerk, ligt daar nochtans wel dicht in de buurt. 

We zijn het er dus over eens dat jeugdwerk ook moet inzetten op de digitale leefwereld van kinderen en jongeren. Maar hoe? We kunnen beginnen met volgende 3 belangrijke stappen. En dit doen we best samen, en niet in elke organisatie apart.  

STAP 1: Verduidelijking brengen: Wat betekent digitaal jeugdwerk en welke mogelijkheden brengt het met zich mee?

Eerst en vooral is er nood aan een woordenschat, een jargon om over digitaal jeugdwerk te praten. Door altijd over ‘digitale mogelijkheden’ of ‘digitaal jeugdwerk', gaan we voorbij aan een complexere realiteit.

We onderscheiden alvast drie werelden vol mogelijkheden, maar wie weet zijn er nog veel meer: 

1.  Nieuwe expressievormen (creëren - product): Heel wat digitale expressievormen die kinderen en jongeren gebruiken, vinden ook hun plaats in het jeugdwerk. Bijvoorbeeld, een kamp rond games ontwikkelen, Ai, etc. Maar ook het ontstaan van organisaties als CoderDojo, Nerdlab rond digitale mogelijkheden.
   
   
2. Nieuwe activiteiten (upgraden/opleuken - proces): In het grote en gevarieerde aanbod van jeugdwerkorganisaties ontstaan er heel wat nieuwe mogelijke activeiten. Bv. geocaching, gsmspel, games, etc.
   
   
3. Nieuwe manieren om ons te organiseren (tools): We maken ons werk makkelijker op allerlei manieren (gedeelde agenda’s, documenten online, CiviCRM, etc.), meer gestroomlijnd, we communiceren over ons aanbod. Maar naast vervanging van analoge mogelijkheden ontstaan steeds meer mogelijkheden die de jeugdwerkbeleving kunnen transformeren. Daar kun je geen analoge evenknie tegenover zetten. bv. het nieuwe jeugdinformatieplatform WAT WAT. 
   

STAP 2: Inspireren met voorbeelden van digitaal jeugdwerk op de drie niveaus 

Hoe kom je tot impactvol jeugdwerk waarin digitale kansen optimaal worden benut? Een eerste stap is altijd om te de sector te informeren en inspireren. Zoals op Dig It Up kunnen we inspirerende voorbeelden een prominente plaats geven en netwerkmomenten organiseren om contacten te leggen en interdisciplinaire teams samen te stellen rond bepaalde uitdagingen. Jeugdwerkorganisaties weten best wel wat hun visie is en wat ze willen bereiken. Maar daarom weten ze nog niet hoe ze die visie kunnen versterken met digitale tools. 

STAP 3: Samenwerking opzetten over sectoren heen

Het is niet eenvoudig om zonder veel middelen en extra tijd grote digitale transformaties door te voeren. We zouden heel gericht samenwerkingen kunnen opzetten rond concrete digitale innovatieve projecten. Ook door het departement Cultuur, Jeugd & Media wordt gesuggereerd om samen te werken. Digitale transformatie heeft in nagenoeg alle sectoren disruptieve effecten, zo lezen we in hun Reflecties.
Waar het vandaag gaat over VR/AR/MR, AI en blockchain, gaat het morgen wellicht alweer over iets anders. De klemtonen en aandachtspunten veranderen snel. De trendgevoelige en snel wisselende omgeving maakt het niet eenvoudig om mee te zijn met alle digitale ontwikkelingen. Bovendien vergt innovatie een experimentele mindset en ruimte en durf om risico te nemen. De Vlaamse overheid kan deze ruimte bieden via investeringen in een goede basisinfrastructuur, het promoten van good practices, stimuleren van cross-sectorale praktijken en door subsidies te verlenen die experiment aanmoedigen. Experimenten moeten lean en agile zijn, en snel corrigeerbaar, en praktijken toepasbaar en opschaalbaar. Cultuurbrede operationalisering kan een van de uitgangspunten zijn. 

Besluit

Kortom er zijn steeds meer digitale paden die we kunnen bewandelen. Namelijk, kinderen en jongeren informeren, kinderen en jongeren de ruimte en de mogelijkheden geven om jong te zijn, om zichzelf te ontwikkelen, om te experimenteren, om netwerken op te bouwen en vriendschappen te sluiten. Voor kinderen en jongeren bestaat er geen onderscheid meer tussen de online en offline wereld. Daarom moet jeugdwerk actief deel uit maken van deze wereld. We moeten de kansen die er liggen met ons beide handen grijpen.

Neem experten bij de hand, zet samenwerkingen op, experimenteer, leer! 

Ken of organiseer je zelf inspirerende praktijken waar digitale mogelijkheden in het jeugdwerk op een vernieuwende manier worden benut? Heb je zelf interessante documentatie over digitale mogelijkheden in jeugdwerk en in vrije tijd? Mail ze naar Line Ostyn.

Wil je verder inspiratie opdoen rond digtale mogelijkheden om aan de slag te gaan met kinderen en jongeren? Kom  dan zeker naar Dig It Up, dé inspiratiedag rond digitale innovatie. De inschrijvingen worden geopend midden december. Maar je kan 26 februari nu al aankruisen in je agenda!