Wat is dat kader bekwame helpers?

De federale regering staat op het punt om een nieuw wettelijk kader goed te keuren en te publiceren met betrekking tot bekwame helpers in het jeugdwerk. Dit kader biedt belangrijke mogelijkheden voor (vrijwillige) jeugdwerkers om basisverpleegkundige handelingen uit te voeren. Het statuut van bekwame helper kan in sommige gevallen uitsluiting van deelnemers voorkomen en zo bijdragen aan inclusiever jeugdwerk. 

Het is wel van cruciaal belang dat er heldere communicatie en vrijwilligheid is bij de betrokkenen, naast de nodige briefing en informatieverschaffing door een arts of verpleegkundige. Een bekwame helper is iemand die zelf geen verpleegkundige is, maar in het kader van zijn beroep of een vrijwillige activiteit toch één of meer verpleegkundige handelingen mag verrichten. Eens het wetsontwerp wet is, zal de bekwame helper één of meerdere welomlijnde verpleegkundige handelingen mogen en kunnen stellen. Dat kan bijvoorbeeld in een school, een kinderdagverblijf, een dagcentrum, een instelling voor personen met een handicap en ook in jeugdorganisaties. 

Toestemming door arts of verpleegkundige

De behandelende arts of verpleegkundige moet wel steeds toestemming geven en bepaalt wat de bekwame helper precies mag doen en wanneer. De behandelende (huis)arts stelt een zorgplan voor de patiënt op waarin duidelijk staat welke taken de bekwame helper wel of niet mag uitvoeren, en voor welke tijdspanne. Afhankelijk van de situatie krijgt de bekwame helper een algemene instructie of moet hij een opleiding volgen. Het kan bv. gaan over helpen met een diabetesprik of het toedienen van geneesmiddelen. Volgens de geldende regels riskeren mensen die geen verpleegkundige zijn, maar toch verpleegkundige daden stellen, immers vervolging. Dit kader zorgt dus voor een uitzondering op de onwettige uitoefening van verpleegkunde. 

Duidelijke taken

Het Koninklijk Besluit dat dit kader vastlegt zal een precieze lijst van handelingen inhouden die de bekwame helper mag stellen. De lijst bevat ook een aantal handelingen die in geen geval door een bekwame helper mogen worden gesteld.

Het wettelijk kader heeft betrekking op verpleegkundige handelingen en niet op medische handelingen. Het is essentieel om deze twee termen niet door elkaar te halen, aangezien medische handelingen uitsluitend door artsen mogen worden verricht. 

Vanaf wanneer zal het gelden?

De goedkeuring en inwerkingtreding worden verwacht in het najaar. 

Hoe zit dat met de verzekering?

• Het is van groot belang dat er duidelijke communicatie en vrijwilligheid van betrokkenen blijft bestaan, naast de noodzakelijke briefing en informatieverschaffing door een arts of verpleegkundige. 
  
  
•  Het is belangrijk om contact op te nemen met je verzekeraar voor burgerlijke aansprakelijkheid en vrijwilligersverzekering om te controleren of vrijwilligers gedekt zijn voor deze handelingen. We hebben al contact gehad met enkele verzekeraars die dit nieuwe kader zullen opnemen in hun vrijwilligerspolis, maar het is raadzaam om dit te verifiëren. 
  
  
• Hoewel de Vlaamse Vrijwilligersverzekering een goede basisdekking biedt voor vrijwilligers, is het mogelijk dat de bescherming van de verzekering niet voldoende is voor activiteiten met bijzondere risico's, waaronder verpleegkundige handelingen uitgevoerd door bekwame helpers. In dergelijke gevallen is het verstandig om aanvullende verzekeringen te overwegen. De Vlaamse Vrijwilligersverzekering is van toepassing op feitelijke verenigingen en vzw's zonder personeel, waarvoor het afsluiten van een eigen verzekering niet verplicht is of minder evident kan zijn.