Buiten spelen: natuurlijk!? 

Buiten spelen: daar zijn we als jeugdwerk experts in. Het zit in ons DNA. Kampen bouwen, pleinspelen, bosspellen, zoektochten, op kamp gaan—we zijn voortdurend buiten. We zijn het zo gewend dat we vergeten dat het (helaas) niet meer vanzelfsprekend is voor iedereen in Vlaanderen. Het aantal kinderen dat buiten speelt, en vooral meisjes, neemt namelijk af. Dat bleek uit het Grote BuitenSpeelonderzoek van Kind en Samenleving. Het is dus hoog tijd om werk te maken van een verandering. 

Kinderen en jongeren zijn steeds minder aanwezig in de buitenruimte. De oorzaken hiervan zijn niet eenduidig of sterk wetenschappelijk onderbouwd, maar hangen nauw samen met leefbaarheid, sociale cohesie en persoonlijke veiligheid in de openbare ruimte. Tal van factoren brengen deze onder druk: bevolkingsgroei, gezinsverdunning, economische activiteit in en rond stedelijke centra, toenemende mobiliteit, versnipperde infrastructuur en bodem- en luchtverontreiniging.

Publieke ruimte is van groot belang voor alle kinderen en jongeren, maar vooral voor inwoners van stadswijken met sociale achterstand. De coronapandemie toonde duidelijk aan dat buiten spelen geen vanzelfsprekendheid is in ons dichtbevolkte en -bebouwde Vlaanderen. Speeltuinen werden gesloten en kinderen en jongeren zonder tuin zaten vaak wekenlang binnen. Hierdoor werden zij nog extra geconfronteerd met de onveiligheid en kindonvriendelijkheid van hun leefomgeving.

Hoewel kinderen en jongeren tegenwoordig een grotere actieradius hebben dan ooit (al dan niet door de auto), kunnen of mogen ze steeds minder vrij buitenspelen en zich alleen verplaatsen. Ook de tolerantie voor spelende en 'rondhangende' kinderen en jongeren neemt af. 

Samen meer naar buiten 

Sommige politici zijn zich ervan bewust dat er iets moet gebeuren, en daarom werd eind maart een hoorzitting rond Buiten Spelen gehouden in het Vlaamse Parlement. En dat naar aanleiding van een conceptnota van Groen!

Samen met Tine Bergiers (365 dagen Buiten Spelen, Netwerk Goe Gespeeld en de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk, Sabine Miedema (Kind en Samenleving) en Helena Sienaert (Artevelde Hogeschool) schetsten we met De Ambrassade de uitdagingen rond buiten spelen in Vlaanderen en Brussel. We benadrukten het belang van buiten spelen, de kansen van risicovol spelen en we lichtten het Buitenspeelonderzoek verder toe. Daarnaast gaven we de parlementairen aanbevelingen om buiten spelen te stimuleren vanuit Vlaanderen én vanuit lokale besturen. 

Een greep uit onze aanbevelingen: 

Breed jeugdbeleid: 

• Zorg voor extra onderzoek en monitoring rond Buiten Spelen. 
• Organiseer een hoorzitting in andere commissies: mobiliteit onderwijs, omgeving, opgroeien, binnenlands bestuur … 
• Betrek kinderen en jongeren bij het vormgeven van hun buurt. Zij zijn experten en kunnen empathisch meedenken, ook over andere doelgroepen hun noden. 
• Vertrek in het beleid vanuit een pedagogische visie die kinderen en jongeren kansen geeft, die hen risico’s leert nemen en hen zo in hun kracht zet. 

 Onderwijs: 

• Bewaak de speeltijd voor kinderen (vb. via beperken van huiswerk, stimuleren van eigen keuzes in de vrije tijd en hobby’s) 
• Stimuleer onderwijs dat buiten zijn, leren en spelen promoot en incorporeert. 
• Zorg voor ondersteuning van scholen bij het delen en openstellen van hun speelplaatsen. 

Mobiliteit: 

• Zorg voor openbare ruimte die autonome verplaatsingen van kinderen en jongeren stimuleert. 
• Hanteer een kindnorm bij het uitwerken van verkeersveiligheidsplannen, oversteekplaatsen en andere verkeersinfrastructuur. 

Omgeving: 

• Creëer een regelgevend kader die ruimte beschermt en ontwikkelt voor spelen en ontmoeten. 
• Vraag lokale besturen een visie en normenkader rond jeugdruimte bij bouwprojecten. Inspireer en ondersteun hen daarin.
• Zorg voor een publieke ruimte die inzet op ontmoeting tussen verschillende bevolkingsgroepen en leeftijden en zo meer sociale cohesie creëert. 
• Maak lokaal werk van speelweefsel (netwerk van speelkansen en -plekken), als deel van een goed doordacht jeugdruimtebeleid in elke gemeente. Met voldoende jeugdvriendelijke plekken in het bereik van elke jonge bewoner. 
• Jongeren voelen zich vaak ontheemd. Creëer extra ontmoetingsplekken en vrijplaatsen, waar ze vrij kunnen experimenteren en verantwoordelijkheid opnemen. 

Welzijn: 

• Stimuleer en ondersteun kinderopvang(begeleiding)
• Investeer in pedagogische begeleiding van ouders Huizen van het Kind, …) 

Hieronder vind je een verslag en de presentatie van de hoorzitting: