Keynote Dimokritos Kavadias

Dimokritos zag sinds zijn jeugd die mix van culturen en geloofsovertuigingen in de Brusselse wijken toenemen tot de globale smeltkroes die het vandaag is. Hij stelde vast in zijn meest recente onderzoek ‘Zinnekes zijn Debest’ dat die diversiteit veel uitdagingen met zich meebrengt als ook net kansen biedt.

Brussel kan omwille van die bestaande diversiteit onder de jongeren als een "voorspeller" worden beschouwd van de dynamiek die ook in Vlaanderen leeft. Enerzijds vormt ze een risico voor de cohesie in de stad. Met ontluisterende cijfers toonde Kavadias aan hoe jongeren discriminatie ervaren en hoe dit een negatief effect heeft op hun handelen en burgerzin. Anderzijds vertonen dezelfde jongeren een hoge mate van openheid en vooral ook mededogen. Bij dit mededogen werden geen duidelijk verschillen vastgesteld tussen bv. christenen en moslims of andere sociale kenmerken. Kavadias besloot daarom met hoe een adequaat begrip van zowel de risico's als de mogelijkheden van de generatie 2030 onontbeerlijk is om hier op een constructieve manier mee aan de slag te gaan en riep tenslotte op tot het nemen van verantwoordelijkheid ten aanzien van kinderen en jongeren in de 21ste eeuw, met samenwerkingen over beleidsdomeinen heen. 

Welkom door Fréderique Loones

Hoe maken we écht het verschil? Door te focussen én langdurig op thema’s in te zetten, het perspectief van kinderen en jongeren consequent centraal te zetten en binnen te brengen in andere beleidsdomeinen. Dat ambiëren we met de Generatiedoelen. Tien jaar lang zetten we in op ruimte, mentaal welzijn en het recht op vrije tijd. Zo maken we voor een generatie kinderen en jongeren een positief en duurzaam verschil.  

Hoe doen we dat?

• Nooit alleen, altijd samen met partners: We vertrekken vanuit de behoeftes van kinderen, jongeren en hun organisaties. Waar is nood aan? Welke organisatie beschikt over welke expertise? Wie zit aan de knoppen om dingen in beweging te zetten? We ontginnen een breed netwerk, brengen professionals samen, bepalen wat we veranderd willen zien en zetten structurele samenwerkingen op, initiëren intersectorale projecten en experimenten. Zo brengen we mensen en organisaties in beweging.
• Vanuit de kracht van jeugdwerk, jeugdinformatie en jeugdbeleid: Jongeren zijn zelf krachtige actor van verandering. Als ze tenminste goed geïnformeerd zijn: op maat, correct en volledig, empowerend, niet sturend, enz. Daarom willen we ze kwaliteitsvol informeren over de maatschappelijke uitdaging. We willen ook de kracht van jeugdwerk binnenbrengen in andere sectoren. De geloofwaardigheid verhogen. Telkens innovatief en met veel dynamiek. Zo ondersteunen we jeugdwerk en laten we andere sectoren leren van de sterktes van het jeugdwerk en hun manieren om met kinderen en jongeren om te gaan. En als we echt een verschil willen maken voor 2,6 miljoen kinderen en jongeren over die generatiedoelen moeten we beleidsmakers betrekken en adviseren over hun perspectief en leefwereld. Problemen aankaarten en oplossingen voorstellen.
  
• Duurzaam en impactgericht: Complexe uitdagingen vragen om afdoende antwoorden die perspectief bieden. Geen one-shot, maar een structurele oplossing. De weg ernaartoe mag best dynamisch, experimenteel en innovatief zijn (we zijn tenslotte jeugdwerk); maar steeds met als doel om op het einde van de rit écht een verandering te realiseren voor kinderen en jongeren. Zo maken we samen werk van een samenleving die de levenskwaliteit, stem en kansen van álle kinderen en jongeren versterkt.
  

Sessie 2: Bezoek Overkophuis Antwerpen

Bart van Lysebettens is als therapeut met tonnen ervaring in het jeugdwerk aan de slag bij OverKop Antwerpen. Hij leidde de groep rond in ForTeens, het knappe 2000m2 grote jeugdcentrum van Habbekrats.

Sessie 3: Met design thinking aan de slag

Elizabeth Verhetsel (Twisted Studio) doorliep met een kleine groep in hoog tempo de relevante stappen van een mensgericht ontwerpproces (Human Centered Design). Wil je meer weten of human centered design? Bekijk dan zeker deze literatuurlijst:

Sessie 4: Het recht op vrije tijd: doel of middel?

De relevantie om het kinderrechtenperspectief toe te passen op recht op vrije tijd: hoe kijken we naar vrije tijd? Is vrije tijd een middel om iets te bereiken of een doel op zich? Vanuit kinderrechtenperspectief is het alvast een combinatie van beiden. "Het "recht op vrije tijd", artikel 31 van het IVRK omhelst rust "recht op nietsdoen", vrije tijd, spel en recreatie, culturele en artistieke activiteiten. En dit op school, thuis en in de gemeenschap. Passend bij de leeftijd van kinderen. En overheden moeten hier gelijke kansen in bevorderen." Overheden moeten kinderrechten respecteren, beschermen en naleven.

Vanuit welk kindbeeld benaderen we recht op vrije tijd: vanuit focus op bescherming (veiligheid, emotionele zekerheid, zorg) of focus op actorschap (het woord nemen, gehoord worden, invloed uitoefenen, beslissingen mee vorm geven).

Om na te gaan hoe sterk jouw organisatie of werking inzet op kinderrechten of vertrekt vanuit kinderrechten is het een interessant kader om 4 zaken te bevragen: 

• belang van het kind
• participatie van kinderen
• non-discriminatie
• ontwikkeling van kinderen 

Sessie 6: Gamificatie en andere participatiemethodieken door JES

Jessica Vosters en Hafsa Mazgout van JES toonden in deze sessie aan de hand van een aantal methodieken hoe zij de noden van kinderen en jongeren in de wijk capteren en zo de weg voorbereiden naar een ruimtelijke planning die goed is voor iedereen. Nele Maes van PTA architecten gaf een gelijkaardig verhaal over het project Zwarte Vijvers in Molenbeek. 

Sessie 7: It takes a child to raise a village

Hoe kunnen kinderen en jongeren wel meer betrokken worden bij het plannen en realiseren van leefbare, kind- en jeugdvriendelijke buurten en gemeenten? Vanuit die kernvraag schetste Jolijn van het Netwerk Jeugdvriendelijk een boeiende stand van zaken van het project rond participatie van kinderen en jongeren bij planning en ontwerp en daarna toetste ze samen met de deelnemers een voorlopig kader van participatie af.

Sessie 8: Effectieve campagnes voor jongeren

Om de beurt namen WAT WAT, Te Gek?! En Instituut Gezond leven ons mee op weg naar meer effectieve campagnes voor jongeren. Er werd uitgewisseld over informatienoden van jongeren, specifieke campagnes rond geestelijke gezondheid bespreekbaar maken. Hoe kan je op een goede manier samenwerken met jongeren en hoe maak je een boeiend lessenpakket op voor verschillende leeftijden? Hoe laten we kinderen en jongeren actief deel nemen aan gesprekken, hoe zorgen we voor goede informering en toegang tot hulplijnen?

Sessie 9: Safe spaces - good practices aan het woord

In deze sessie gingen experten van Wel Jong, çavaria, JES en Safe Space Antwerpen in gesprek met elkaar en de deelnemers over wat safe(r) spaces zijn en waarom ze anno 2022 zo belangrijk zijn voor kinderen en jongeren. Safe spaces bestaan er in alle vormen en maten, het belangrijkste kenmerk ervan is dat ze opgebouwd worden vanuit de signalen van jongeren zelf, om de nood aan een veilige plek om verhalen uit te wisselen, jezelf te zijn en in gesprek te gaan in te vullen.

Sessie 10: Bouwen aan de brug tussen jeugdhulp en vrije tijd

Ine Van Nuffel (Jeugddienst Gent), Jordi Haest (LEJO – De Konektor) en Emiel De Smet (LEJO) inspireerden deelnemers over de manier waarop de brug tussen vrije tijd en jeugdhulp in Gent gegroeid is. Ze focusten daarbij op de vonken (Project XX en Maak (Samen) Tijd Vrij) die het vuur deden overslaan en welke rol iedere actor daarin speelt.

Sessie 11: Gamificatie en andere participatiemethodieken door Kind en Samenleving

Wouter van Kind en Samenleving nam ons mee in de meest ideale scenario’s en pragmatische oplossingen om kinderen en jongeren op een leuke manier te betrekken binnen ruimte ontwerp, met spelelementen, maar zonder dat die de inhoud overklassen. Hoe kunnen kinderen en jongeren hun ervaringen en ontwerpen visueel maken, hoe brengen we ruimte tot leven en hoe hebben ze ook echte impact op beleid via de lokale jeugdraad? Met heel wat praktische methodieken, voorstellen en voorbeelden van impact in het veld inspireerde Wouter ons alvast.

Sessie 12: Ontwerpkaders als leidraad voor jeugdvriendelijke buurten

Er zijn heel wat ontwerpkaders en ruimte-instrumenten die ruimteprofessionals en beleidsmakers gebruiken om hun ruimtedoelstellingen te verwezenlijken. Endeavour schetste in deze sessie vanuit hun eigen ruimtelijke praktijk (speelweefselplan opmaken) welke handvaten je kan hanteren om de brug te maken tussen ontwerp en kindvriendelijke kwaliteitsvolle ruimte in buurten. Ze gebruiken daarbij 3 type fases (analyse, visie en uitvoering) in hun processen. En vullen deze aan met andere ‘bouwstenen’, afhankelijk van de doelgroep (Beleid, Civic en Middenveld) waarvoor ze werken: bv. doorvraagdag met ambtenaren vs. inleefdag met jongeren. Na deze inleiding bespraken we in 3 gemixte groepen welke aanvullingen iedereen vanuit hun ervaring kan geven voor deze 3 fases. Op die manier kwamen we tot een boeiend gesprek en leermoment en creëerden Sofie en co van Endeavour zin om hiermee aan de slag te gaan. 

Sessie 13: Bouwen aan een mentaal gezond en veilig klimaat binnen je groep

Sabine Coppens van Allesoverpesten nodigde verschillende sprekers uit om het te hebben over het creëren van een veilig klimaat in groep. In deze sessie kwamen 5 gastsprekers aan het woord uit verschillende organisaties: Homaar, Bazzz, Awel, Vlaams Instituut Gezond Leven en Allesoverpesten. Elk van hen gaf een woordje uitleg over de werking van hun organisatie en gaf telkens een antwoord op de vraag: hoe creëer je een groepssfeer waar kinderen en jongeren zich veilig voelen? De organisaties hanteren elk verschillende methodieken. Wat die methodieken vooral gemeenschappelijk hebben en in de kijker zetten, is de kracht van praten en luisteren. Als je met elkaar in dialoog gaat, ontdek je sneller gemeenschappelijke interesses, eigenschappen, … en dat is wat mensen met elkaar verbindt.

Sessie 14: Bruggen slaan tussen jeugdwerk en hulpverlening

Waarin verschillen een jeugdwerker en een hulpverlener? Waarom is het zinnig om er bruggen tussen te bouwen? In hoeverre kan, wil en hoort een jeugdwerker een hulpverlener te zijn? En wat gebeurt er als een hulpverlener zich laat inspireren door zijn jeugdwerkcollega’s en ook gewoon babbels aangaat aan de pooltafel? Jannes Vanmelle, staflid en coördinator ad interim voor OverKop Gent, gidste de groep doorheen de vragen. Afsluitend gaf hij de kansen en uitdagingen mee die hij zelf ziet, zijn geleerde lessen en aanbevelingen.