De wijzigingen in de strafwet zijn eigenlijk vooral van die aard dat leeftijdsadequaat, ontwikkelend seksueel gedrag niet meer strafbaar is voor -zestienjarigen. Vroeger was dit wel het geval.

De andere regels zijn aangepast om slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag beter te beschermen. Deze hebben in principe niets te maken met de werking van een jeugdwerkorganisaties. Heb je toch vragen over wat de wet zegt over seksualiteit? Lees dan zeker het artikel daarover op WAT WAT.

Heb je hierover toch vragen of input nodig contacteer dan zeker de API (Aanspreekpunt Integriteit) van jouw organisatie. 

Vanaf wanneer mag je seks hebben? En wat met relaties tussen deelnemers en jeugdwerkers? Hier vind je een antwoord op deze vragen. Onlangs werden er enkele belangrijke wijzigingen doorgevoerd in het seksueel strafrecht. Dat zijn de wetten en regels die bestaan om mensen te beschermen tegen seksuele misdrijven. Die aanpassing is goed, want er wordt nu meer nadruk gelegd op de concepten vrije wil en toestemming. Seksuele handelingen onder dwang of met geweld zijn altijd strafbaar, dat verandert niet. Deze wijziging in de strafwet waakt erover dat de vrije wil en toestemming er zijn, en wanneer je toestemming kan geven. Er zijn enkele dingen waar je als jeugdwerker van op de hoogte moet zijn: Vanaf wanneer kan een minderjarige instemmen met seksuele handelingen volgens de wet? Wat met relaties tussen leden en leiding? Vanaf wanneer mag je seks hebben? 

Je mag vanaf 14 jaar seks hebben als:
Er wederzijdse toestemming (consent) is
Het leeftijdsverschil niet meer dan 3 jaar is
Niemand hun vertrouwens- of gezagsrelatie gebruikt. 

Als je ouder dan 16 bent, mag je seks hebben als: 
Er wederzijdse toestemming (consent) is
Niemand hun vertrouwens- of gezagsrelatie gebruikt. 

Wat is een vertrouwens- of gezagsrelatie? 
Een vertrouwens- of gezagsrelatie is gebaseerd op het idee dat je als jeugdwerker de verantwoordelijkheid over je deelnemers hebt, en in zekere zin een vorm van 'macht'. Wanneer je iets vraagt, verwacht je dat jouw deelnemers naar je luisteren. Vaak kijken ze ook naar jou op als jeugdwerker. Volgens de wet kan je positie als jeugdwerker invloed hebben op de toestemming van jouw deelnemers. 

 Wat met relaties tussen leden en leiding? Duidelijk: seksuele relaties tussen leiding en leden van hun tak kunnen niet. Waarom? Je mag geen seksuele relatie aangaan met iemand waar je een gezags- of vertrouwensrelatie mee hebt, en als leiding heb je eventueel invloed op de toestemming van je lid. De relatie tussen lid en leiding is volgens de wet een gezags- of vertrouwensrelatie, ook al voelt het misschien niet zo. Seks hebben met leden waar je leiding van bent, kan strafbaar zijn.  Als leiding kan je een seksuele relatie met leden (van 16 jaar of ouder) aangaan zolang er geen gezags- of vertrouwensrelatie ervaren wordt, en er wederzijdse toestemming is (dat noemen we ook wel ‘consent’). 

Let op: soms is het moeilijk om zeker te zijn of er nu wel of geen sprake is van een gezag- of vertrouwensrelatie. Waarom is dit belangrijk? Deze benadering waarborgt de (emotionele) veiligheid, het welzijn en de integriteit van iedereen. Integriteit betekent dat je keuzes maakt op basis van je innerlijke overtuigingen en principes. Trouw blijven aan jezelf en het ‘juiste’ doen, zelfs wanneer er niemand kijkt. Stel je voor dat je een gevoel hebt dat iets niet helemaal klopt. Als je integriteit hebt, luister je naar dat buikgevoel en handel je op een eerlijke manier, zelfs als dat moeilijk is. Integer zijn betekent ook de integriteit van een ander beschermen zoveel je kan. Mee zorgen dat niemand onrechtvaardig of ongepast behandeld wordt. Een (emotioneel) veilige omgeving creëer je door allemaal te waken over integriteit. 

Afspraken met de groep 

Op zich is de wet niet strenger geworden, als in: er is niets dat je niet meer of minder mag doen. Wel zijn de grenzen duidelijker. Wat moet je onthouden? 

De taak van jouw groep is om ervoor te zorgen dat je een zo veilig mogelijke plek creëert voor iedereen. Een degelijk integriteitsbeleid en goed nadenken over hoe je omgaat met situaties zoals samen slapen, fysiek contact en relaties is daarin belangrijk. 

 Meer weten over hoe je er samen voor zorgt dat je een warme en veilige groep bent en blijft, vind je hier. Zit je met zorgen over dit thema? Spreek je groepsleiding of districtscommissaris aan, of mail of bel naar het aanspreekpunt integriteit. Noodgeval? Volg hier het stappenplan.    

We krijgen wat vragen binnen rond de nieuwe regelgeving van het seksueel strafrecht. Hoe moeten jeugdwerk organisaties daarmee omgaan? Op zich is het antwoord simpel: ‘niet anders dan voorheen.’ De taak van jouw organisatie is om ervoor te zorgen dat je organisatie een zo'n veilig mogelijke plek is voor alle deelnemers, leden en vrijwilligers. Een degelijk integriteitsbeleid en goed nadenken over hoe je omgaat met situaties als samen slapen, fysiek contact en relaties is daarin belangrijk. De nieuwe strafwet verandert daar niets aan. Onze eerste tip blijft dus: investeer in een degelijk uitgewerkt integriteitsbeleid. Stel jezelf voor je kamp of activiteiten de juiste vragen: Hoe je omgaat met slaapzalen? Wat met gemeenschappelijk douchen? Wat met relaties binnen groepen? enz. Zorg dat er een helder kader rond is.