16-20% van de Vlaamse scholieren tussen 14 en 18 jaar heeft al minstens 1 keer geëxperimenteerd met zelfverwonding. Jongeren die dit doen, zien dat vooral als een manier om om te gaan met overweldigende gevoelens, niet om 'aandacht te zoeken'. 

Kunnen we die jongeren helpen met info over zelfverwonding, zonder hen aan te zetten om dat gedrag uit te proberen? Ja, als je het goed doet. Tinne Buelens is klinisch psycholoog en doet onderzoek naar zelfverwondend gedrag bij adolescenten. Dit zijn haar tips.

Wat doe je beter niet?

1. Vermijd afbeeldingen zelfverwonding

Toon zeker geen wonden, bloed, methoden of tools (bijv. scheermesjes of sigaretten), want dit kan jongeren aanzetten om nieuwe methodes te ontdekken.

Je mag wel het woord 'wonde' vermelden, maar beschrijf die zeker niet in detail. 

2. Vermijd gedetailleerde beschrijving methode

Geef géén precieze beschrijving van: 

• Zelfverwondingsmethode (bv. met welk voorwerp);
• Specifieke omstandigheden;
• Waar precies op het lichaam het gebeurde.

Algemene woorden (bv. verwonden) of algemene methoden (bv. snijden, krassen, zichzelf slaan) kunnen wel. Jongeren gebruiken die woorden zelf ook. 

Zeg niet: "Met een passerpunt maakte X parallelle krassen op haar linkeronderarm, eentje voor iedere dag dat ze alleen stond tijdens de pauze op school."

Dit kan wel: “Als X zich gekwetst en alleen voelde, kraste ze zichzelf."

3. Vermijd sensationele woorden

Spreek bijvoorbeeld niet van een 'epidemie' van zelfverwonding. 

Wat doe je beter wel?

1. Deel verhalen over herstel en hulp zoeken

Herstelverhalen of "recovery stories" worden veel gedeeld op sociale media en helpen ook echt. 

Voorbeelden: 

• Verhalen op verwonderd.be
• "Door de juiste vrienden ben ik gestopt met snijden" | Karen (20)

2. Geef andere manieren om met die gevoelens om te gaan

Jongeren die zichzelf verwonden, doen dat vaak om om te gaan met overweldigende gevoelens. Maak hen duidelijk dat er andere manieren bestaan, die ook op lange termijn werken.

Voorbeelden:

• Tips op sameninmijnschoenen.nl
• WAT WAT: Ik snijd mezelf. Hoe kan ik omgaan met negatieve gevoelens?

3. Verwijs door naar hulp

Willen ze met iemand praten? Verwijs hen door naar hulplijnen specifiek voor jongeren. 

Of naar deze Engelstalige apps die hen helpen om om te gaan met de drang tot zelfverwonding:

• Calm Harm geeft korte opdrachten om je te helpen de drang te weerstaan
• The Hopeful is een dagboek-app 

4. Zeg nooit "zelfverwonder"

Zeg niet: 

• Zelfverwonder(s)
• Of bijv. "cutters" in het Engels.

Want hoe meer ze zelfverwondend gedrag als een deel van hun identiteit zien, hoe meer ze dat gedrag ook gaan stellen. Zeker tijdens de adolescentie, een periode waarin jongeren volop hun identiteit aan het zoeken zijn.

Als ze het gevoel hebben dat zelfverwonding een deel van hun identiteit is, zijn ze bang om ermee te stoppen. Omdat dat voelt alsof ze een deel van zichzelf verliezen en opnieuw moeten uitzoeken wie ze zijn. 

Zeg wel: 

• Iemand die overgaat tot zelfverwondend gedrag
• Iemand die aan zelfverwonding doet

Zo maak je duidelijk dat dat gedrag niet is wie ze zijn. Het geeft hen een groter gevoel van controle over hun gedrag: iets waar ze op een bepaald moment mee worstelen, maar het bepaalt niet wie ze zijn. 

5. Plaats altijd een trigger warning

Plaats altijd een trigger warning, vaak “TW” op sociale media. Ook als je de richtlijnen hierboven hebt gevolgd. 

Maak de trigger warning duidelijk genoeg, zodat jongeren zelf kunnen beslissen of ze het volledige artikel willen lezen of niet, maar ook niet zo beschrijvend dat de trigger warning op zichzelf een reactie zou kunnen uitlokken. 

Voorbeelden: 

• Trigger warning: zelfverwonding, depressie;
• TW: deze post bevat een vermelding van zelfverwondend gedrag;
• TW: beschrijving van zelfverwondend gedrag (zonder afbeeldingen);
• Dit artikel beschrijft herstel na zelfverwondend gedrag. Heb je nood aan een luisterend oor? Je kan hier of via het telefoonnummer 102 terecht bij Awel.

6. Zet comments uit of modereer

Zet de comments uit. Zo vermijd je triggerende reacties en bescherm je je volgers.

Zet je de comments toch niet uit? Maak dan duidelijke afspraken en modereer. 

Voorbeeld:

We vinden het belangrijk om een online community te zijn waar ook onderwerpen als zelfverwonding aan bod mogen komen, op een veilige en respectvolle manier voor iedereen. 

We nodigen je uit om te reageren en met elkaar in gesprek te gaan, maar denk eraan dat jouw comments ook gelezen kunnen worden door anderen die worstel(d)en met zelfverwondend gedrag. 

 Hou er dus rekening mee dat onze moderators dit soort reacties zullen verwijderen: 

• Kwetsende, beledigende, of stigmatiserende reacties;
• Reacties die aanzetten tot zelfverwondend gedrag.