Als eindresultaat van het project 'Ruimte delen is ruimte creëren', maakten we een handleiding (website) met daarin alle informatie over hoe je nu precies ruimte deelt. Deze handleiding geeft je concrete tips als gebruiker, eigenaar, overheid of intermediair hoe je ruimte deelt. Nog nooit eerder belichtte iemand ruimte delen vanuit de praktijk, vanuit de verhalen en getuigenissen van mensen die dagelijks ruimte delen met andere mensen. Het resultaat kan je vinden op deze website.

Over de handleiding ruimte delen

Vele jonge mensen zijn op zoek naar ruimte om hun droom waar te maken: jonge kunstenaars of creatieve ondernemers die nergens atelierruimte vinden, skaters of BMX’ers op zoek naar een indoor oefenterrein, groene vingers die dromen van meer buurtgroen, een groep jongeren op zoek naar een clubhuis, een jeugdbeweging die (tijdelijk) zonder jeugdlokaal zit.

Jammer genoeg is zulke ruimte niet zo maar voorhanden: er is een groot gebrek aan ateliers of plekken voor cultuurcreatie, en als die er al zijn, zijn ze vaak voorbehouden voor professionele kunstenaars. Ook sporthallen of -velden zijn in vele gevallen enkel beschikbaar voor clubs of verenigingen, en niet zo maar voor een groepje vrienden. Indoor skateruimte is schaars. Heel wat jeugdverenigingen zitten in onveilige lokalen of hebben geen eigen stek. En waar moet je terecht als je met je vrienden of vriendinnen samen wil gamen, dansen, feestjes organiseren of gewoon wat rondhangen? Zo kunnen we nog wel even doorgaan.

Voor wie is deze handleiding bedoeld?

Ben jij op zoek naar een plek maar weet je niet hoe? Dan is deze handleiding voor jou bestemd. Want misschien biedt het delen van ruimte wel een oplossing voor jouw zoektocht naar ruimte. Door ruimte te delen wordt er plots namelijk heel wat mogelijk.

Hoewel deze handleiding zich voornamelijk richt naar (jonge) mensen op zoek naar ruimte, hopen we ook andere doelgroepen te ondersteunen en inspireren. Overheden die gedeeld gebruik van de ruimte willen faciliteren in het kader van duurzaam ruimtegebruik of om te besparen. Organisaties, eigenaars of projectontwikkelaars op zoek naar manieren om hun onderbenutte ruimtes open te stellen voor andere gebruikers. Ontwerpers en architecten die zich willen laten inspireren. Hier en daar voegden we een 'Tip voor de gemeente' toe. Daarmee kunnen gemeentebesturen direct aan de slag om een ondersteunend klimaat voor het delen van ruimte te creëren. Maar ook als jongere of burger op zoek naar ruimte kan je deze tips gebruiken om je eigen gemeentebestuur te inspireren. 

Ruimte voor vrije tijd

In deze handleiding hebben we het in de eerste plaats over ruimte voor vrije tijd: sporten, dansen, feesten organiseren, muziek maken, timmeren of knutselen, kunst beoefenen, tuinieren, of gewoon samen leuke dingen doen. Ben je op zoek naar een plek om te wonen, om te werken of een bedrijfje te beginnen, of om aan onderwijs, kinderopvang of zorg te doen, dan is deze handleiding misschien minder op jouw maat. Maar ook dan vind je hier zeker al heel wat nuttige tips en inspiratie. En uiteraard zijn er ook gedeelde ruimtes die zowel vrijetijdsactiviteiten als andere levensdomeinen huisvesten.

Bundelen van bestaande expertise

Expertise rond het delen van ruimte is erg versnipperd. Heel wat praktische kennis is aanwezig bij gedeelde ruimte initiatieven en tijdelijke invullingen die deze expertise vaak van nul hebben opgebouwd. Daarnaast bezitten overheden en steunpunten kennis over gedeeld ruimtegebruik op basis van onderzoek of door het ondersteunen van initiatieven op het terrein. Bovendien zit deze kennis vaak verspreid over verschillende beleidsdomeinen en sectoren (cultuur, sport, onderwijs, jeugd, stads- of wijkontwikkeling, gebouwbeheer,…).

We merken dat nieuwe gedeelde ruimte initiatieven of overheidsdiensten die willen inzetten op gedeeld ruimtegebruik ten gevolge van deze versnippering vaak het warm water opnieuw moeten uitvinden. En daar kruipt telkens erg veel energie in. Jammer, want hoewel je ruimte kan delen op honderd en één verschillende manieren, en elk initiatief verschilt van alle andere, worden deze initiatieven regelmatig geconfronteerd met dezelfde uitdagingen. Waar vind je een geschikte ruimte? Hoe betrek je de buurt bij je initiatief? Hoe maak je je ruimte voldoende brandveilig?

Om toekomstige initiatieven beter te ondersteunen wil deze handleiding de bestaande kennis bundelen en op een laagdrempelige manier toegankelijk maken.

Daarbij verwijzen we vaak rechtstreeks naar bestaande websites die al heel wat nuttige informatie bevatten, zonder deze informatie nog eens te herhalen in deze handleiding. De belangrijkste zijn: 

• Jeugdlokalen.be: Gedeeld ruimtegebruik gaat over veel meer dan jeugdwerk alleen. Desondanks bevat de website jeugdlokalen.be heel wat informatie die ook nuttig kan zijn voor gedeeld ruimtegebruik (1) omdat deze website complexe thema’s zoals verzekeringen, overeenkomsten, brandveiligheid,… helder uitlegt op maat van jonge vrijwilligers; (2) omdat de regelgeving rond jeugdlokalen net als die rond gedeelde infrastructuren eerder flou is en het er dus vooral op aankomt je gezond verstand te gebruiken.
• Scwitch.be: Op deze website vind je heel wat informatie op maat van verenigingen over administratieve thema’s zoals financiën, vzw-wetgeving, verzekeringen,…
• Slimgedeeld.be: Deze website bevat heel wat nuttige informatie over het gedeeld gebruik van schoolinfrastructuur.
• Tijdelijkgebruiken.be: Op deze website van het Kenniscentrum Vlaamse Steden vind je inspiratie en zinvolle tips rond tijdelijk ruimtegebruik.
• Precare.org: Deze website van Citymine(d) uit 2009 bevat nog heel wat nuttige informatie over het tijdelijk gebruik van gebouwen. 
  

Inspireren en mogelijkheden aanreiken

Deze handleiding biedt geen kant en klaar stappenplan om ruimte te delen, want elk gedeeld ruimte initiatief is uniek. Wel reiken we verschillende mogelijkheden en tips aan om bepaalde uitdagingen aan te pakken of problemen op te lossen. Bovendien vind je hier heel wat goede voorbeelden ter inspiratie.

De handleiding bespreekt heel praktische zaken zoals het afsluiten van een goed contract tussen de eigenaar en de verschillende gebruikers, verzekeringen en aansprakelijkheid, of hoe je aan de nodige financiële middelen komt om een gedeeld ruimte initiatief uit de grond te stampen. Maar daarnaast reiken we ook tips aan over hoe je moet omgaan met conflicten tussen verschillende gebruikers, of over hoe je een zo divers mogelijk publiek kan bereiken en zo een echte gedeelde ruimte kan creëren.

Zoals je zal zien is dit een erg uitgebreide handleiding. Je hoeft ze echter niet van voor naar achter door te lezen om aan de slag te gaan. Via de knoppen op de hoofdpagina en de inhoudstafel in het zijmenu links kan je snel je weg vinden naar de hoofdstukken die voor jou van belang zijn.