Hoe zorgen we ervoor dat onze maatschappij en economie zowel groener als sociaal rechtvaardiger worden? Welke rol kan uw organisatie hierin spelen? Hoe kunnen we jongeren hier volwaardig bij betrekken? De grote hoeveelheid info en meningen van alle richtingen maakt het moeilijk zich niet overladen te voelen. ‘Economie’ en ‘politiek’ vormen een systeem waar ze geen vat op lijken te hebben. Velen voelen zich vaker slachtoffer dan deelgenoot aan dit systeem.

Youth for Climate, Vlaamse Bouwmeester & Sign for my Future tonen dat veel mensen wel mee willen in de verandering, maar niet altijd weten hoe. Een transitieproces is nooit makkelijk, en vereist een breed draagvlak om succesvol te zijn. 

Samen Energie Winnen 

Een ander initiatief is ons project Samen Energie Winnen, waarbij we organisaties begeleiden die in een kantooromgeving samen energie willen besparen via gedragsverandering. In een Europees project creëerden we een methodiek waarbij 21 deelnemende gebouwen elk een energieteam samen stelden waarin medewerkers uit verschillende diensten samengebracht werden.

Voor veel organisaties is energie de op een na grootste uitgavenpost, na de loonkost. Via gedragsverandering van werknemers in combinatie met kleine, structurele energiebesparende maatregelen kan tussen 5 en 20% energie bespaard worden. Naast noodzakelijke technologische innovatie en procesoptimalisatie mag de rol van medewerkers in het terugdringen van energieverbruik dus niet worden onderschat.

In dit traject is een energieteam vanuit de werknemers zelf de motor van de gedragsverandering binnen de organisatie. 

Van handleiding tot ‘liftvrije’ weken 

De teams organiseerden doorheen het jaar ook activiteiten. Zo waren er wedstrijden tussen de diensten onderling, verspreidden de teams een handleiding over energiezuinige instellingen en organiseerden ze stappenclashes en liftvrije weken. Aan de hand van een energiechecklist brachten de energieteams de energieslurpers in het gebouw in kaart en detecteerden ze enkele quick-wins, zoals het installeren van LED lampen, het uitdraaien van overbodige lampen en het installeren van timers op bijvoorbeeld de koeling van de waterfonteintjes.

We leerden ze ook het letterwoord EAST te gebruiken: het letterwoord dat stelt dat je het 'juiste' gedrag kan bevorderen door de nodige actie 'Eenvoudig, Aantrekkelijk, Sociaal en/of Tijdig' te maken. 

We geven enkele concrete toepassingen die door de energieteams werden gerealiseerd. 

• Eenvoudig: het energieteam van Liedekerke maakte een handleiding, om de collega’s te helpen om het energiebeheer van hun computer zo in te stellen dat er geen overbodige energie verbruikt wordt. Dat is twee maal ‘eenvoudig’: de handleiding helpt de collega’s én nadien doen de standaardinstellingen voor hen het nodige werk. In meerdere gebouwen zijn er - bijvoorbeeld in de vergaderzalen - veel lichtschakelaars. Ze labelen maakt het voor de gebruikers eenvoudiger om de lichten te doven bij het verlaten van de zaal. 
  
  
• Aantrekkelijk: in Tremelo ging het energieteam zeer creatief aan de slag met de wekelijkse energietip: die verscheen iedere ochtend als pop-up op alle computers die werden aangezet in het gebouw. 
  
  
• Sociaal: Het filmpje waarmee ze in Diest de campagne lanceerden, zet duidelijk het goede voorbeeld en het wij-gevoel in de kijker, wat voor een positieve uitstraling zorgt. Verschillende deelnemende gebouwen organiseerden halverwege het wedstrijdjaar een picknick om de collega’s samen te brengen en te bedanken voor hun inzet voor de wedstrijd.
  
  
• Tijdig: Een actie is tijdig als die op de juiste plaats én het juiste moment plaatsvindt. Een affiche ‘neem vandaag eens de trap’ hang je beter naast de lift dan bijvoorbeeld in de kantine of op het toilet. Het energieteam van Leuven organiseerde een liftarme week in het stadskantoor, waarbij ze de liften versierden met afbeeldingen die het gebruik van de lift moest ontraden. Deze 'tijdige' actie doet mensen twee keer nadenken voordat ze de lift nemen. 

Welke rol kan het jeugdwerk op nemen in deze transitie? 

Hoe kan het jeugdwerk haar kennis, kunde, organisatie en engagement inzetten om jongeren en vrijwilligers die duurzame oplossingen bedenken te ondersteunen? Investeer niet enkel in nieuwe ideeën, maar ook in opvolging, consolidatie, ondersteuning en sociale bijsturing, op een toffe en speelse manier. Deze cocktail zal de transitie enkel ten goede komen. Want een ding is zeker: klimaatverandering tegengaan en redden wat er te redden valt, zullen we vooral samen moeten doen. 

Maar we kunnen niet verwachten dat duurzame initiatieven floreren als we tegelijkertijd niet inzetten op de kwaliteiten die nodig zijn om in netwerk - en niet in permanente concurrentie - te werken en te leven. De nieuwe netwerkgerichte samenleving heeft nood aan verschillende rollen. Laten we hiervoor ook inzetten op de noodzakelijke (sociale) vaardigheden en competenties. Laat ons ‘nieuwe samenzweerders’ vormen. Geëngageerde jongeren, werknemers en vrijwilligers van diverse pluimage, die mee hun rol opnemen in deze transitie. Door hun sterktes aan te spreken en hun sociale en coöperatieve vaardigheden te versterken.